Provided by: manpages-pl_4.23.1-1_all 
NAZWA
inode - informacja o i-węźle pliku
OPIS
Każdy plik posiada i-węzeł z metadanymi o pliku. Aplikacja może pobrać te metadane za pomocą stat(2) (lub
powiązanych wywołań), które zwraca strukturę stat albo za pomocą statx(2), które zwraca strukturę statx.
Poniższa lista zawiera informacje zwykle dostępne w i-węźle pliku lub z nim powiązane, wraz z nazwami pól
struktur zwracanych przez stat(2) i statx(2):
Urządzenie, na którym występuje i-węzeł
stat.st_dev; statx.stx_dev_minor i statx.stx_dev_major
Każdy i-węzeł (oraz powiązany plik) występuje w systemie plików umieszczonym na urządzeniu.
Urządzenie jest identyfikowane przez zestaw: identyfikatora głównego (opisującego ogólną klasę
urządzenia) oraz identyfikatora pobocznego (opisującego konkretne wystąpienie w klasie ogólnej).
Numer i-węzła
stat.st_ino; statx.stx_ino
Każdy plik w systemie plików posiada unikatowy numer i-węzła. Numery i-węzłów są jednak unikatowe
tylko w zakresie danego systemu plików (tj. ten sam numer i-węzła może być używany w różnych
systemach plików, co stanowi powód, dla którego dowiązania zwykłe nie mogą wykraczać poza swój
system plików). To pole zawiera numer i-węzła pliku.
Typ i tryb pliku
stat.st_mode; statx.stx_mode
Zob. opis typu i trybu pliku, poniżej.
Liczba dowiązań
stat.st_nlink; statx.stx_nlink
Pole zawiera liczbę dowiązań zwykłych (twardych) do pliku. Dodatkowe dowiązania do istniejącego
pliku tworzy się za pomocą link(2).
Identyfikator użytkownika
stat.st_uid; statx.stx_uid
Pole zapisuje identyfikator użytkownika właściciela pliku. W przypadku nowo tworzonych plików,
identyfikatorem użytkownika w pliku będzie efektywny identyfikator użytkownika tworzącego procesu.
Identyfikator użytkownika pliku można zmienić za pomocą chown(2).
Identyfikator grupy
stat.st_gid; statx.stx_gid
I-węzeł zapisuje identyfikator grupy właściciela pliku. W przypadku nowo tworzonych plików,
identyfikator grupy pliku jest albo identyfikatorem grupy katalogu nadrzędnego albo efektywnym
identyfikatorem grupy procesu tworzącego, w zależności od tego, czy bit ustawienia grupy podczas
wykonania (sgid) jest ustawiony na katalogu nadrzędnym (zob. niżej). Identyfikator grupy pliku
można zmienić za pomocą chown(2).
Urządzenie reprezentowane przez ten i-węzeł
stat.st_rdev; statx.stx_rdev_minor i statx.stx_rdev_major
Jeśli ten plik (i-węzeł) reprezentuje urządzenie, to i-węzeł zapisuje główny i poboczny
identyfikator tego urządzenia.
Rozmiar pliku
stat.st_size; statx.stx_size
To pole ujawnia rozmiar pliku (jeśli jest zwykłym plikiem lub dowiązaniem symbolicznym) w bajtach.
Rozmiarem dowiązania symbolicznego jest długość ścieżki, którą zawiera dowiązanie, bez końcowego
bajtu null.
Preferowany rozmiar bloku do wejścia/wyjścia
stat.st_blksize; statx.stx_blksize
Pole ujawnia „preferowany” rozmiar bloku w celu uzyskania wydajnego wejścia/wyjścia systemu plików
(zapis do pliku w mniejszych fragmentach spowoduje nieefektywną sekwencję
odczyt-modyfikacja-nadpis).
Liczba bloków przypisanych do pliku
stat.st_blocks; statx.stx_blocks
Pole wskazuje liczbę bloków przypisanych do pliku, w 512 bajtowych jednostkach (może być mniejsze
niż st_size/512 gdy plik ma dziury).
Standard POSIX.1 zauważa, że jednostka st_blocks będącego składową struktury stat, nie jest
zdefiniowana standardem. W wielu implementacjach jest to 512 bajtów; na kilku systemach korzysta
się z innej jednostki np. 1024. Co więcej, jednostka może się różnić w zależności od systemu
plików.
Znacznik czasowy ostatniego dostępu (atime — ang. access time)
stat.st_atime; statx.stx_atime
Znacznik czasowy ostatniego dostępu do pliku. Zmienia się przy uzyskaniu dostępu do pliku, np.
przez execve(2), mknod(2), pipe(2), utime(2) i read(2) (dla więcej niż zera bajtów). Inne
interfejsy, takie jak mmap(2), mogą nie aktualizować znacznika czasu atime.
Niektóre typy systemu plików zezwalają na montowanie w sposób, w którym dostęp do pliku i/lub
katalogu nie powoduje aktualizacji znacznika czasu atime (zob. noatime, nodiratime i relatime w
podręczniku mount(8) oraz powiązane informacje w podręczniku mount(2)). Dodatkowo, znacznik atime
nie jest aktualizowany, gdy plik otwarto ze znacznikiem O_NOATIME; zob. open(2).
Znacznik czasowy utworzenia pliku (btime — ang. birth time)
(nie jest zwracany w strukturze stat); statx.stx_btime
Znacznik czasowy utworzenia pliku. Jest ustawiany przy utworzeniu pliku i nie ulega później
zmianie.
Znacznik czasowy btime nie był historycznie obecny w systemach UNIX i nie jest obecnie obsługiwany
przez większość linuksowych systemów plików.
Znacznik czasowy ostatniej modyfikacji (mtime)
stat.st_mtime; statx.stx_mtime
Znacznik czasowy ostatniej modyfikacji pliku. Zmienia się przy modyfikacji pliku, np. za pomocą
mknod(2), truncate(2), utime(2) i write(2) (więcej niż zera bajtów). Co więcej znacznik czasowy
mtime katalogu jest zmieniany przy tworzeniu i kasowaniu plików w tym katalogu. Znacznik czasowy
mtime nie jest zmieniany przy zmianie właściciela, grupy, liczby dowiązań zwykłych lub trybu.
Znacznik czasowy ostatniej zmiany statusu (ctime — ang. change time)
stat.st_ctime; statx.stx_ctime
Znacznik czasu ostatniej zmiany statusu pliku. Zmienia się przy zapisywaniu lub ustawianiu
informacji i-węzła (tj. właściciela, grupy, liczby dowiązań, trybu itd.).
Pola znaczników czasu zgłaszają czas mierzony od Epoki tj. 1970-01-01 00:00:00 +0000, UTC (zob. time(7)).
Nanosekundowe znaczniki czasowe są obsługiwane w systemach plików XFS, JFS, Btrfs i ext4 (od Linuksa
2.6.23). Znaczniki nanosekundowe nie są obsługiwane w ext2, ext3 i Reiserfs. Aby zwrócić znaczniki czasu
z nanosekundową precyzją, pola znacznika czasu w strukturach stat i statx są zdefiniowane jako struktury
zawierające cząstkę nanosekund. Więcej szczegółów w podręcznikach stat(2) i statx(2). W systemach plików
nieobsługujących znaczników czasowych dokładniejszych niż sekunda, pola nanosekund w strukturach stat i
statx są zwracane z wartością 0.
Typ i tryb pliku
Pole stat.st_mode (w przypadku statx(2): pole statx.stx_mode) zawiera typ i tryb pliku.
POSIX odnosi się do bitów stat.st_mode związanych z maską S_IFMT (zob. niżej) jako typu pliku, 12 bitów
odnoszących się do maski 07777 jako bitów trybu pliku, a najmniej znaczących 9 bitów (0777) jako bitów
uprawnień pliku.
Zdefiniowano następujące wartości maski dla typu pliku
S_IFMT 0170000 maska bitowa dla pola bitów typu pliku
S_IFSOCK 0140000 gniazdo
S_IFLNK 0120000 dowiązanie symboliczne
S_IFREG 0100000 zwykły plik
S_IFBLK 0060000 urządzenie blokowe
S_IFDIR 0040000 katalog
S_IFCHR 0020000 urządzenie znakowe
S_IFIFO 0010000 FIFO
Zatem aby sprawdzić, czy plik jest np. zwykłym plikiem, można użyć:
stat(pathname, &sb);
if ((sb.st_mode & S_IFMT) == S_IFREG) {
/* Obsługa zwykłego pliku */
}
Ze względu na powszechność testów w powyższej postaci, POSIX zdefiniował dodatkowe makra, aby umożliwić
spójniejsze zapisywanie testów typu pliku st_mode:
S_ISREG(m) czy to zwykły plik?
S_ISDIR(m) katalog?
S_ISCHR(m) urządzenie znakowe?
S_ISBLK(m) urządzenie blokowe?
S_ISFIFO(m) FIFO (potok nazwany)?
S_ISLNK(m) dowiązanie symboliczne? (nie występuje w POSIX.1-1996)
S_ISSOCK(m) gniazdo? (nie występuje w POSIX.1-1996)
Wcześniejszy wycinek kodu można zatem przepisać jako:
stat(pathname, &sb);
if (S_ISREG(sb.st_mode)) {
/* Obsługa zwykłego pliku */
}
Definicje większości z powyższych makr testujących typ pliku są udostępniane, jeśli włączono dowolny z
następujących testowych makr funkcji: _BSD_SOURCE (w glibc 2.19 i wcześniejszych), _SVID_SOURCE (w glibc
2.19 i wcześniejszych) lub _DEFAULT_SOURCE (w glibc 2.20 i późniejszych). Dodatkowo, definicje wszystkich
powyższych makr poza S_IFSOCK i S_ISSOCK() są udostępniane, jeśli zdefiniowano _XOPEN_SOURCE.
Definicja S_IFSOCK może być również ujawniona przez zdefiniowanie _XOPEN_SOURCE z wartością 500 lub
większą albo (od glibc 2.24) przez zdefiniowanie zarówno _XOPEN_SOURCE jak i _XOPEN_SOURCE_EXTENDED.
Definicja S_ISSOCK() jest ujawniana, gdy zdefiniowane dowolne z następujących testowych makr funkcji:
_BSD_SOURCE (w glibc 2.19 i wcześniejszych), _DEFAULT_SOURCE (w glibc 2.20 i późniejszych), _XOPEN_SOURCE
z wartością 500 lub większą, _POSIX_C_SOURCE z wartością 200112L lub większą albo (od glibc 2.24) przez
zdefiniowanie zarówno _XOPEN_SOURCE jak i _XOPEN_SOURCE_EXTENDED.
W komponencie trybu pliku pola st_mode zdefiniowano następujące wartości masek:
S_ISUID 04000 bit set-user-ID (zob. execve(2))
S_ISGID 02000 bit set-group-ID (zob. niżej)
S_ISVTX 01000 bit lepkości (zob. niżej)
S_IRWXU 00700 właściciel ma uprawnienia odczytu, zapisu i wykonania
S_IRUSR 00400 właściciel ma uprawnienie odczytu
S_IWUSR 00200 właściciel ma uprawnienie zapisu
S_IXUSR 00100 właściciel ma uprawnienie wykonania
S_IRWXG 00070 grupa ma uprawnienia odczytu, zapisu i wykonania
S_IRGRP 00040 grupa ma uprawnienie odczytu
S_IWGRP 00020 grupa ma uprawnienie zapisu
S_IXGRP 00010 grupa ma uprawnienie wykonania
S_IRWXO 00007 inni (poza grupą) mają uprawnienia odczytu, zapisu i wykonania
S_IROTH 00004 inni mają uprawnienie odczytu
S_IWOTH 00002 inni mają uprawnienie zapisu
S_IXOTH 00001 inni mają uprawnienie wykonania
Bit set-group-ID (S_ISGID) ma kilka specjalnych zastosowań. W przypadku katalogu wskazuje, że dla danego
katalogu ma być używana semantyka BSD: tworzone w nim pliki dziedziczą identyfikator tworzącego procesu,
a tworzone w nim katalogi dziedziczą również ustawienie bitu S_ISGID. W przypadku pliku wykonywalnego,
bit set-group-ID powoduje zmianę efektywnego identyfikatora grupy procesu, który wykonuje plik, zgodnie z
opisem w podręczniku execve(2). W przypadku pliku, który nie posiada ustawionego bitu wykonania dla grupy
(S_IXGRP), bit set-group-ID wskazuje obowiązkowe blokowanie pliku/rekordu.
Bit lepkości (S_ISVTX) w przypadku katalogu oznacza, że wobec pliku w tym katalogu, jedynie: właściciel
pliku, właściciel katalogu lub proces uprzywilejowany może zmienić nazwę pliku lub go usunąć.
STANDARDY
POSIX.1-2008.
HISTORIA
POSIX.1-2001.
POSIX.1-1990 nie opisuje stałych S_IFMT, S_IFSOCK, S_IFLNK, S_IFREG, S_IFBLK, S_IFDIR, S_IFCHR, S_IFIFO i
S_ISVTX, lecz określa użycie makr S_ISDIR() itd.
Makra S_ISLNK() i S_ISSOCK() nie występowały w POSIX.1-1996; pierwsze pochodzi z SVID 4, drugie z SUSv2.
UNIX V7 (i późniejsze systemy) posiadały S_IREAD, S_IWRITE, S_IEXEC w miejscu określonych przez POSIX
synonimów S_IRUSR, S_IWUSR i S_IXUSR.
UWAGI
Zgłaszany przez jądro rozmiar pliku (stat.st_size; statx.stx_size) nie jest prawidłowy, w przypadku
pseudoplików generowanych automatycznie przez jądro. Przykładowo zwracana jest wartość 0 wobec wielu
plików w katalogu /proc, natomiast wiele plików w katalogu /sys zgłasza rozmiar 4096 bajtów nawet, gdy
zawartość pliku jest mniejsza. W przypadku ww. plików powinno się próbować odczytać tak wiele bajtów, jak
to możliwe (i dodać „\0” do zwracanego bufora, jeśli ma być interpretowany jako łańcuch tekstowy).
ZOBACZ TAKŻE
stat(1), stat(2), statx(2), symlink(7)
TŁUMACZENIE
Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika są: Michał Kułach <michal.kulach@gmail.com>
Niniejsze tłumaczenie jest wolną dokumentacją. Bliższe informacje o warunkach licencji można uzyskać
zapoznając się z GNU General Public License w wersji 3 lub nowszej. Nie przyjmuje się ŻADNEJ
ODPOWIEDZIALNOŚCI.
Błędy w tłumaczeniu strony podręcznika prosimy zgłaszać na adres listy dyskusyjnej manpages-pl-
list@lists.sourceforge.net.
Linux man-pages 6.8 2 maja 2024 r. inode(7)