Provided by: manpages-pl_4.23.1-1_all 
NAZWA
nano - edytor tekstu, zainspirowany przez Pico
SKŁADNIA
nano [opcje] [[+wiersz[,kolumna]] plik]...
nano [opcje] [plik[:wiersz[:kolumna]]]...
nano [opcje] [[+[crCR]{/|?}łańcuch] plik]...
INFORMACJA
Od wersji 8.0, aby być przyjaźniejszym dla nowych użytkowników, ^F rozpoczyna wyszukiwanie wprzód (od
ang. forward), ^B rozpoczyna wyszukiwanie wstecz (ang. backward), M-F wyszukuje kolejne wystąpienie
wprzód, a M-B wyszukuje kolejne wystąpienie wstecz. Aby podane skróty zachowały swe funkcje sprzed wersji
8.0, konieczne jest dodanie następujących wierszy na końcu swojego pliku nanorc:
bind ^F forward main
bind ^B back main
bind M-F formatter main
bind M-B linter main
OPIS
nano jest niewielkim i przyjaznym edytorem tekstu. Kopiuje wygląd i zachowanie Pico, lecz jest wolnym
oprogramowaniem, zapewniającym dodatkowe funkcje, których brak Pico, takie jak: otwieranie wielu plików,
przewijanie według wiersza, cofanie/ponawianie, kolorowanie składni, numerowanie wierszy oraz miękkie
zawijanie zbyt długich wierszy. Nazwa jest skrótem rekurencyjnym od Nano's ANOther editor (Nano to
kolejny edytor).
Przy przekazywaniu nazwy pliku w wierszu poleceń można umieścić kursor w określonym wierszu, dodając
numer wiersza po znaku plus (+) przed nazwą pliku, a nawet w określonej kolumnie, dodając ją po
przecinku. Ujemne liczby są liczone od końca pliku lub wiersza. Numer wiersza i kolumny można podać
również, doklejając je po dwukropkach występujących po nazwie pliku (gdy nazwa pliku zawiera dwukropek po
którym występują cyfry, konieczne jest zacytowanie dwukropka, poprzedzając go potrójnym odwrotnym
ukośnikiem).
Kursor można umieścić w pierwszym lub ostatnim wystąpieniu określonego łańcucha, podając go po +/ lub +?,
a przed nazwą pliku. Łańcuch można uczynić wrażliwym na wielkość znaków lub interpretowanym jako
wyrażenie regularne, podając c i/lub r po znaku +. Tryby wyszukiwania można wyraźnie wyłączyć,
korzystając z wariantów pisanych wielkimi literami: C i/lub R. Jeśli łańcuch zawiera spacje, trzeba go
podać w cudzysłowie. Poniższy przykład otwiera plik na pierwszym wystąpieniu słowa „Foo”:
nano +c/Foo plik
Jako specjalny przypadek, podając jako nazwę pliku kreskę (-), nano odczyta dane ze standardowego
wejścia.
EDYTOWANIE
Edytowanie tekstu i przemieszczanie się po pliku jest łatwe: polega na wpisywaniu liter i korzystaniu ze
zwykłych klawiszy strzałek. Polecenia są wprowadzane za pomocą klawisza Control (^) oraz klawiszy Alt lub
Meta (M-). Wpisanie ^K usunie bieżący wiersz i umieści go w buforze wycinania. Kolejne ^K umieszczą
wszystkie usunięte wiersze razem w buforze wycinania. Dowolny ruch kursorem lub wykonanie innego
polecenia spowoduje, że kolejne ^K nadpiszą bufor wycinania. ^U wklei aktualną zawartość bufora wycinania
w bieżącej pozycji kursora.
Gdy wymagane jest precyzyjniejsze wskazanie tekstu do wycięcia lub skopiowania, można zaznaczyć jego
początek za pomocą ^6, przemieścić kursor na koniec (zaznaczony tekst zostanie podświetlony), a następnie
użyć ^K do wycięcia go lub M-6 do skopiowania do bufora wycinania. Można również zapisać zaznaczony tekst
do pliku poleceniem ^O lub sprawdzić pisownię za pomocą ^T^T.
Na niektórych terminalach, tekst można zaznaczyć również korzystając ze strzałek, przytrzymując
jednocześnie klawisz Shift. Równoczesne przytrzymanie klawisza Ctrl lub Alt przyspieszy tempo
zaznaczania. Dowolny ruch kursorem bez klawisza Shift anuluje takie zaznaczenie.
W buforze można umieścić każdy prawidłowy punkt kodowy Unikodu poleceniem M-V, po którym następują
szesnastkowe cyfry punktu kodowego (zakończone <Spacją> lub <Enterem>, jeśli jest mniej niż sześć cyfr).
Dosłowny kod kontrolny (z wyjątkiem ^J) można wstawić poprzedzając go M-V.
Dwa wiersze na dole ekranu ukazują pewne ważniejsze polecenia; wbudowana pomoc (^G) wypisze wszystkie
dostępne. Domyślne przypisania klawiszy można zmienić za pomocą pliku nanorc — zob. nanorc(5).
OPCJE
-A, --smarthome
Czyni klawisz Home sprytniejszym. Gdy Home zostanie wciśnięty wszędzie, poza samym początkiem
znaków innych niż białe znaki w wierszu, kursor przeskoczy do tego początku (wprzód lub wstecz).
Jeśli kursor jest już na tej pozycji, przeskoczy na faktyczny początek wiersza.
-B, --backup
Przy zapisywaniu pliku, tworzy kopię zapasowej poprzedniej wersji, dołączając do bieżącej nazwy
pliku tyldę (~).
-C katalog, --backupdir=katalog
Tworzy i utrzymuje nie tylko jeden plik kopii, lecz tworzy unikalnie numerowaną kopię za każdym
zapisem pliku — gdy włączona jest kopia zapasowa (-B). Unikalnie numerowane pliki są przechowywane
w podanym katalogu.
-D, --boldtext
Wyświetlając interfejs, korzysta z pogrubionego fontu, zamiast odwróconych kolorów. Zostanie to
przesłonięte przez ustawienie opcji titlecolor, statuscolor, keycolor, functioncolor, numbercolor
i/lub selectedcolor w pliku nanorc użytkownika. Zob. nanorc(5).
-E, --tabstospaces
Przekształca każdy tabulator na spacje — używając odpowiedniej liczby spacji, aby zająć tyle samo
miejsca, co zastępowany tabulator (uwaga: wklejane tabulatory nie są konwertowane).
-F, --multibuffer
Odczytuje plik domyślnie do nowego bufora.
-G, --locking
Przy edytowaniu pliku, korzysta z blokady pliku w stylu vima.
-H, --historylog
Zachowuje ostatnie sto wyszukiwanych łańcuchów, łańcuchów zastępujących i wykonywanych poleceń,
dzięki czemu można ich łatwo użyć ponownie w kolejnych sesjach.
-I, --ignorercfiles
Nie korzysta z systemowego pliku nanorc, ani z nanorc użytkownika.
-J numer, --guidestripe=numer
Rysuje pionową prowadnicę w podanej kolumnie, aby pomóc ocenić szerokość tekstu (kolor prowadnicy
można zmienić za pomocą set stripecolor w pliku nanorc użytkownika).
-K, --rawsequences
Bezpośrednio interpretuje sekwencje ucieczki, zamiast czynić to za pośrednictwem ncurses (jeśli
opcja ta jest potrzebna do poprawnego działania niektórych klawiszy oznacza to, że używany opis
terminala terminfo nie pasuje w pełni do rzeczywistego zachowania danego terminala; może się tak
zdarzyć np. przy łączeniu za pomocą ssh z komputerem korzystającym z BSD). Korzystanie z tej opcji
wyłącza obsługę myszy w nano.
-L, --nonewlines
Nie dodaje automatycznie nowego wiersza, gdy tekst się nim nie kończy (może to spowodować
zapisanie pliku tekstowego niezgodnego z POSIX).
-M, --trimblanks
Wycina początkowe białe znaki z zawijanych wierszy, gdy zachodzi twarde zawijanie lub gdy tekst
jest wyjustowany.
-N, --noconvert
Wyłącza automatyczną konwersję plików z formatu DOS/Mac.
-O, --bookstyle
Przy justowaniu, traktuje każdy wiersz zaczynający się białym znakiem jako początek akapitu (chyba
że włączono automatyczne wcięcia).
-P, --positionlog
Dla 200 ostatnich plików, zachowuje ostatnią pozycję kursora i umieszcza kursor w tej pozycji przy
ponownym otwarciu takiego pliku.
-Q "wyrażenie-regularne", --quotestr="wyrażenie-regularne"
Ustawia wyrażenie dopasowujące część wiersza będącą cytowaniem. Domyślną wartością jest
„^([ \t]*([!#%:;>|}]|//))+” (proszę zauważyć, że \t oznacza tu tabulator). Dzięki temu można
wyjustować ponownie bloki cytowanego tekstu przy tworzeniu wiadomości poczty elektronicznej oraz
zawinąć ponownie bloki wierszy komentarzy, przy pisaniu kodu źródłowego.
-R, --restricted
Tryb ograniczony: nie odczytuje ani nie zapisuje żadnego pliku poza podanym w wierszu polecenia.
Oznacza to: brak odczytywania i zapisywania plików historii; niedopuszczalność wstrzymywania
programu; brak sprawdzania pisowni; brak możliwości: dopisywania do pliku, dołączania na początku
pliku oraz zapisywania pliku pod inną nazwą niż obecna; brak tworzenia plików z kopią zapasową.
Tryb ograniczony można włączyć również, wywołując nano z nazwą zaczynającą się literą „r” (np.
„rnano”).
-S, --softwrap
Wyświetla na kolejnych ekranach wiersze, które przekroczyły szerokość ekranu (można sprawić, aby
to miękkie zawijanie miało miejsce na białych znakach, zamiast prymitywnie na krawędzi ekranu,
podając również --atblanks; stara, krótka opcja -$ jest przestarzała).
-T liczba, --tabsize=liczba
Ustawia rozmiar (szerokość) tabulatorów na liczbę kolumn. Wartość liczby musi być większa od 0.
Domyślnie jest to 8.
-U, --quickblank
Pasek statusu zniknie po użyciu jednego klawisza, zamiast 20. Proszę zauważyć, że niniejszą opcję
przesłoni -c (--constantshow). Gdy działa opcja --minibar lub --zero, --quickblank spowoduje, że
komunikat zniknie po 0,8 sekundy, zamiast domyślnych 1,5 sekundy.
-V, --version
Wyświetla aktualną wersję programu i wychodzi.
-W, --wordbounds
Inaczej wykrywa granice słów, traktując znaki interpunkcyjne jako część słowa.
-X "znaki", --wordchars="znaki"
Określa inne znaki (poza zwykłymi alfanumerycznymi), które mają być traktowane jako część słowa.
Przy korzystaniu z tej opcji, prawdopodobnie zechce się pominąć -W (--wordbounds).
-Y nazwa, --syntax=nazwa
Określa nazwę mechanizmu podświetlania składni, korzystając z jednego ze zdefiniowanych w plikach
nanorc.
-Z, --zap
Pozwala niezmodyfikowanemu klawiszowi Backspace lub Delete usunąć zaznaczony fragment (zamiast
pojedynczego znaku i bez wpływu na bufor wycinania).
-a, --atblanks
Przy dokonywaniu miękkiego zawijania, zawija wiersze na białych znakach, zamiast zawsze na
krawędzi ekranu.
-b, --breaklonglines
Automatycznie dokonuje twardego zawijania bieżącego wiersza, gdy stanie się zbyt długi (opcja ta
jest przeciwieństwem -w (--nowrap) — zadziała ta z nich, która zostanie podana jako ostatnia).
-c, --constantshow
Stale pokazuje pozycję kursora w pasku statusu. Niniejsza opcja przesłania opcję -U
(--quickblank).
-d, --rebinddelete
Dokonuje innej interpretacji klawiszy Delete i Backspace, dzięki czemu oba klawisze działają
poprawnie. Opcji niniejszej należy używać wyłącznie wtedy, gdy Backspace działa jak Delete lub
Delete działa jak Backspace.
-e, --emptyline
Nie korzysta z wiersza pod paskiem tytułu, pozostawiając go pustym.
-f plik, --rcfile=plik
Odczytuje tylko podany plik w celu ustawienia opcji nano, zamiast czytać oba pliki nanorc:
systemowy i użytkownika.
-g, --showcursor
Pokazuje kursor w przeglądarce plików (umieszczając go na podświetlonym elemencie) i w
przeglądarce pomocy. Przydatne dla użytkowników braille'a oraz osób ze słabszym wzrokiem.
-h, --help
Pokazuje podsumowanie dostępnych opcji wiersza poleceń i wychodzi.
-i, --autoindent
Automatycznie wcina nowo tworzony wiersz o taką samą liczbę tabulatorów i/lub spacji, co wiersz
poprzedni (lub co wiersz następny, jeśli poprzedni wiersz jest początkiem akapitu).
-j, --jumpyscrolling
Przewija zawartość bufora o pół ekranu, zamiast o wiersz.
-k, --cutfromcursor
Polecenie „Wytnij tekst” (zwykle ^K) wytnie od bieżącej pozycji kursora do końca wiersza, zamiast
wycinać cały wiersz.
-l, --linenumbers
Wyświetla numery wierszy po lewej stronie przestrzeni tekstowej (wiersz z zaczepieniem dodatkowo
otrzyma oznaczenie w marginesie).
-m, --mouse
Włącza obsługę myszy, jeśli jest dostępna dla danego systemu. Gdy jest włączona, można użyć
kliknięć myszy do umieszczenia kursora, ustawienia zaznaczenia (podwójnym kliknięciem) i
wykonywaniem skrótów. Mysz będzie działać w X Window System oraz w konsoli, jeśli uruchomiony jest
gpm. Tekst można wciąż zaznaczać przez przeciąganie z przytrzymanych klawiszem Shift.
-n, --noread
Traktuje wszelkie nazwy podane w wierszu polecenia jako nowy plik. Pozwala to zapisywać nano do
potoków nazwanych: program zacznie się z pustym buforem i zapisze do potoku, gdy użytkownik
zapisze „plik”. W ten sposób, nano może służyć jako edytor w połączeniu np. z gpg — bez potrzeby
uprzedniego zapisywania wrażliwych danych na dysku.
-o katalog, --operatingdir=katalog
Ustawia katalog pracy. nano ustawi tu coś w rodzaju chroota.
-p, --preserve
Zachowuje sekwencje XON i XOFF (^Q i ^S), dzięki czemu zostaną przechwycone przez terminal. Proszę
zauważyć, że niniejsze ustawienie jest przesłaniane przez opcję -/ (--modernbindings).
-q, --indicator
Wyświetla „pasek przewijania” po prawej stronie okna edycji. Pokazuje on pozycję widoku w buforze
oraz to, jak dużo bufora widać w bieżącym widoku.
-r liczba, --fill=liczba
Ustawia docelową szerokość do justowania i automatycznego twardego zawijania na liczbę kolumn.
Jeśli wartość wynosi 0 lub mniej, zawijanie nastąpi na szerokości ekranu minus liczba kolumn, co
pozwala na ustawienie elastycznego zawijania, gdy rozmiar ekranu ulega zmianie. Domyślną wartością
jest -8.
-s "program [argument ...]", --speller="program [argument ...]"
Używa podanego polecenia do sprawdzania i poprawy pisowni, zamiast wbudowanego mechanizmu
sprawdzania, wywołującego hunspell(1) lub spell(1).
-t, --saveonexit
Zapisuje zmieniony bufor bez pytania (przy wyjściu za pomocą ^X).
-u, --unix
Zapisuje plik domyślnie w formacie uniksowym. Przesłania to domyślne zachowanie nano, polegające
na zachowywaniu pliku w jego dotychczasowym formacie (opcja ta nie zadziała, jeśli podano również
--noconvert).
-v, --view
Jedynie przegląda plik, wyłączając edycję: tryb tylko do odczytu. Tryb ten pozwala również
otwierać użytkownikowi inne pliki do przeglądania, chyba że podano także opcję --restricted.
-w, --nowrap
Nie dokonuje twardego zawijania bieżącego wiersza, gdy stanie się zbyt długi. Jest to zachowanie
domyślne (opcja jest przeciwieństwem -b (--breaklonglines) — zadziała ta z nich, która zostanie
podana jako ostatnia).
-x, --nohelp
Nie pokazuje dwóch wierszy z pomocą na dole ekranu.
-y, --afterends
Kombinacje Ctrl+strzałka-w-prawo oraz Ctrl+Delete zatrzymają się na końcach słów, a nie na
początkach.
-!, --magic
Gdy nazwa pliku, ani jego pierwszy wiersz nie dają odpowiedniej wskazówki, spróbuje użyć libmagic,
aby określić właściwą składnię.
-%, --stateflags
Używa prawego górnego narożnika ekranu do wyświetlania pewnych flag statusu: I — automatyczne
wcięcia (od ang. indentation), M — gdy coś jest zaznaczone (mark), L — gdy włączone jest twarde
zawijanie (przełamywanie długich wierszy; long), R — przy rejestrowaniu makra oraz S — gdy
włączone jest miękkie zawijanie (soft). Gdy bufor zostanie zmodyfikowany, po nazwie pliku w środku
paska tytułu dodawana jest gwiazdka (*).
-_, --minibar
Ukrywa pasek tytułu, pokazując w zamian informacje o bieżącym buforze u dołu ekranu, w miejscu
paska statusu. W tym „minipasku” nazwa pliku jest wyświetlana po lewej, może po niej wystąpić
gwiazdka, jeśli bufor uległ modyfikacji. Po prawej widoczny jest numer bieżącego wiersza i
kolumny, kod znaku pod kursorem (w formacie Unikodu: U+xxxx), te same flagi, jak wyświetlane przez
--stateflags oraz procent ukazujący jak daleko w pliku znajduje się kursor (patrząc na wiersze).
Gdy plik jest ładowany lub zapisywany, a także przy przełączaniu buforów, liczba wierszy w buforze
jest wyświetlana po nazwie pliku. Liczba ta znika po wciśnięciu następnego klawisza, lub jest
zastępowana licznikiem [i/n], gdy otwartych jest wiele buforów. Numery wiersza i kolumny oraz kod
znaku są wyświetlane, gdy podano opcję --constantshow i mogą być przełączane kombinacją klawiszy
M-C. Flagi statusu są wyświetlane tylko, gdy podano opcję --stateflags.
-0, --zero
Ukrywa wszelkie elementy interfejsu (pasek tytułu, pasek statusu i wiersze z pomocą) i używa
wszystkich wierszy terminala do pokazywania zawartości bufora. Pasek statusu pojawi się tylko przy
ważnym komunikacie i zniknie 1,5 sekundy po wciśnięciu następnego klawisza. Paski tytułu i statusu
można przełączyć kombinacją klawiszy M-Z, a wiersze za pomocą M-X.
-/, --modernbindings
Używa podobnych skrótów klawiszowych, jak inne współczesne programy: ^X wycina, ^C kopiuje, ^V
wkleja, ^Z cofa, ^Y ponawia, ^F wyszukuje wprzód, ^G wyszukuje następne, ^S zachowuje, ^O otwiera
plik, ^Q wychodzi i (gdy pozwala na to terminal) ^H pokazuje pomoc. Ponadto ^A ustawia
zaznaczenie, ^R zastępuje, ^D wyszukuje poprzednie, ^P pokazuje pozycję, ^T przechodzi do wiersza,
^W zapisuje plik, a ^E wykonuje polecenie. Niniejsza opcja przesłania opcję -p (--preserve).
PRZEŁĄCZNIKI
Wiele powyższych opcji można przełączać również w już uruchomionym nano. Przykładowo M-L przełącza twarde
zawijanie długich wierszy (od ang. long), M-S przełącza miękkie zawijanie (soft), M-M przełącza mysz, M-I
automatyczne wcinanie (indentation), a M-X wiersze z pomocą. Na końcu tekstu pomocy, wyświetlanego po
wciśnięciu ^G, pokazana jest pełna lista przełączników.
Przełącznik M-X jest szczególny: działa we wszystkich menu, poza przeglądarką pomocy i sprawdzaniem
składni. Wszystkie pozostałe przełączniki działają jedynie w głównym menu.
PLIKI
Gdy poda się --rcfile, nano odczyta jedynie podany plik w celu ustawienia swoich opcji, składni i
przypisań klawiszy. Bez tej opcji, nano czyta dwa pliki konfiguracyjne: najpierw systemowy nanorc (jeśli
istnieje), a następnie nanorc użytkownika (jeśli istnieje), będący pierwszym z plików: ~/.nanorc lub
$XDG_CONFIG_HOME/nano/nanorc lub ~/.config/nano/nanorc. W podręczniku nanorc(5) opisano możliwą zawartość
tych plików.
Aby zapoznać się z dostępnymi definicjami kolorowania składni, proszę sprawdzić pliki /usr/share/nano/ i
/usr/share/nano/extra/.
UWAGI
Opcja -z (--suspendable) została usunięta. Wstrzymywanie jest domyślnie włączone, można je wyzwolić za
pomocą ^T^Z (aby samo ^Z wstrzymywało nano, należy dodać bind ^Z suspend main do swojego pliku nanorc).
W podręczniku systemowym nanorc(5) opisano przykłady kopiowania zaznaczonego tekstu z nano do schowka
systemowego.
Jeśli w wierszu polecenia nie podano alternatywnego mechanizmu sprawdzającego pisownię, ani nie ma go w
żadnym z plików nanorc, w poszukiwaniu takowego nano sprawdzi zmienną środowiskową SPELL.
W niektórych przypadkach nano zrzuci bufor do pliku awaryjnego. Stanie się tak przede wszystkich wtedy,
gdy nano otrzyma sygnał SIGHUP lub SIGTERM albo gdy zabraknie mu pamięci. Bufor zostanie zapisany do
pliku o nazwie nano.save, jeśli bufor nie ma już nazwy lub bieżąca nazwa otrzyma przyrostek „.save”.
Jeśli plik awaryjny o tej nazwie już istnieje w bieżącym katalogu, do bieżącej nazwy pliku zostanie
dodany przyrostek „.save” z numerem (np. „.save.1”), aby uczynić nazwę unikalną. W trybie wielobuforowym,
nano zapisze wszystkie otwarte bufory do odpowiednich plików awaryjnych.
Pytania odnośnie korzystania z nano w jakichś szczególnych przypadkach, można wysyłać na adres
help-nano@gnu.org.
USTERKI
Rejestrowanie i odtwarzanie makr klawiaturowych działa poprawnie tylko w emulatorze terminala, nie w
konsoli Linuksa (VT), ponieważ ta ostatnia domyślnie nie rozróżnia pomiędzy zmodyfikowanymi i
niezmodyfikowanymi klawiszami strzałek.
Proszę zgłaszać wszelkie inne dostrzeżone błędy programu za pomocą:
https://savannah.gnu.org/bugs/?group=nano.
Przy załamaniu się nano, zachowa on wszelkie zmodyfikowane bufory do awaryjnych plików „.save”. Jeśli
błąd da się odtworzyć i chce się uzyskać ślad, należy zdefiniować zmienną środowiskową NANO_NOCATCH.
STRONA INTERNETOWA
https://nano-editor.org/
ZOBACZ TAKŻE
nanorc(5)
/usr/share/doc/nano/ (lub odpowiednik w danym systemie)
TŁUMACZENIE
Autorami polskiego tłumaczenia niniejszej strony podręcznika są: Michał Kułach <michal.kulach@gmail.com>
Niniejsze tłumaczenie jest wolną dokumentacją. Bliższe informacje o warunkach licencji można uzyskać
zapoznając się z GNU General Public License w wersji 3 lub nowszej. Nie przyjmuje się ŻADNEJ
ODPOWIEDZIALNOŚCI.
Błędy w tłumaczeniu strony podręcznika prosimy zgłaszać na adres listy dyskusyjnej manpages-pl-
list@lists.sourceforge.net.
maj 2024 wersja 8.0 NANO(1)