Provided by: manpages-pl_4.21.0-2_all bug

NAZWA

       less - przeciwieństwo more

SKŁADNIA

       less -?
       less --help
       less -V
       less --version
       less [-[+]aABcCdeEfFgGiIJKLmMnNqQrRsSuUVwWX~]
       [-b rozmiar] [-h linie] [-j linia] [-k plikklu]
       [-{oO} pliklog] [-p wzór] [-P zachęta] [-t tag]
       [-T pliktagów] [-x tab,...] [-y linie] [-[z] linie]
       [-# shift] [+[+]cmd] [--] [filename]...
       (Alternatywną składnię, z długimi nazwami opcji, opisano w części OPCJE).

OPIS

       Less  is  a  program  similar  to more(1), but it has many more features.  Less does not have to read the
       entire input file before starting, so with large input files it starts up faster than text  editors  like
       vi(1).   Less uses termcap (or terminfo on some systems), so it can run on a variety of terminals.  There
       is even limited support for hardcopy terminals.  (On a hardcopy terminal, lines which should  be  printed
       at the top of the screen are prefixed with a caret.)

       Polecenia  oparte  są  zarówno  na more jak i vi. Polecenia można poprzedzić liczbą dziesiętną, zwaną N w
       opisach poniżej.  Liczba ta jest używana przez niektóre polecenia, jak to zaznaczono.

POLECENIA

       W poniższych opisach, ^X oznacza Control-X,  ESC  oznacza  klawisz  ESCAPE;  na  przykład  ESC-v  oznacza
       dwuznakową sekwencję ESC, potem "v".

       h lub H
              Pomoc: wyświetla podsumowanie tych poleceń.  Jeśli zapomnisz wszystkich innych poleceń, pamiętaj o
              tej.

       SPACE lub ^V lub f lub ^F
              Przewija  w  przód N linii, domyślnie jedno okno (zobacz opcja -z poniżej).  Jeśli N wynosi więcej
              niż rozmiar ekranu, wyświetlany jest tylko ostatni pełny  ekran.   Ostrzeżenie:  niektóre  systemy
              używają ^V jako specjalnego znaku dosłowności.

       z      Jak SPACJA, ale jeśli podano N, staje się nowym rozmiarem okna.

       ESC-SPACE
              Jak spacja, ale przewija o pełną wielkość ekranu, nawet jeśli po drodze osiągnie koniec pliku.

       ENTER lub RETURN lub ^N lub e lub ^E lub j lub ^J
              Przewija  w  przód  o  N  linii, domyślnie jedną.  Wyświetlane są wszystkie N linie, nawet jeśli N
              wynosi więcej niż wielkość ekranu.

       d lub ^D
              Przewija w przód o N linii, domyślnie połowę wielkości ekranu.  Jeśli podano N, staje się ono nową
              wartością domyślną dla kolejnych poleceń d i u.

       b lub ^B lub ESC-v
              Przewija w tył N linii, domyślnie jedno okno (zobacz opcja -z poniżej).  Jeśli N wynosi więcej niż
              rozmiar ekranu, wyświetlany jest tylko ostatnia wielkość ekranowa.

       w      Jak ESC-v, ale jeśli podano N, staje się ono nowym rozmiarem okna.

       y lub ^Y lub ^P lub k lub ^K
              Przewija w tył o N linii, domyślnie jedną.  Wyświetlane są wszystkie N linie, nawet jeśli N wynosi
              więcej niż wielkość ekranu.  Ostrzeżenie: niektóre  systemy  używają  ^Y  jako  specjalnego  znaku
              kontroli zadań.

       u lub ^U
              Przewija  w  tył o N linii, domyślnie połowę wielkości ekranu.  Jeśli podano N, staje się ono nową
              wartością domyślną dla kolejnych poleceń

       J      Like j, but continues to scroll beyond the end of the file.

       K lub Y
              Like k, but continues to scroll beyond the beginning of the file.

       ESC-) lub STRZAŁKA_W_PRAWO
              Przewija poziomo N znaków w prawo, domyślnie o połowę szerokości ekranu (zob.  opcja  -#).!  Jeśli
              podano   liczbę   N,  to  staje  się  ona  domyślna  dla  przyszłych  poleceń  STRZAŁKA_W_PRAWO  i
              STRZAŁKA_W_LEWO.  Podczas przewijania tekstu działa to tak, jakby była włączona opcja -S (ucinania
              linii).

       ESC-( lub STRZAŁKA_W_LEWO
              Przewija poziomo N znaków w prawo, domyślnie o połowę szerokości ekranu (zob.  opcja  -#).!  Jeśli
              podano   liczbę   N,  to  staje  się  ona  domyślna  dla  przyszłych  poleceń  STRZAŁKA_W_PRAWO  i
              STRZAŁKA_W_LEWO.

       ESC-} lub ^STRZAŁKA_W_PRAWO
              Scroll horizontally right to show the end of the longest displayed line.

       ESC-{ lub ^STRZAŁKA_W_LEWO
              Scroll horizontally left back to the first column.

       r lub ^R lub ^L
              Odświeża ekran.

       R      Repaint the screen, discarding any buffered input.  That is, reload the current file.   Useful  if
              the file is changing while it is being viewed.

       F      Scroll  forward,  and  keep trying to read when the end of file is reached.  Normally this command
              would be used when already at the end of the file.  It is a way to monitor  the  tail  of  a  file
              which  is  growing  while it is being viewed.  (The behavior is similar to the "tail -f" command.)
              To stop waiting for more data, enter the interrupt character (usually ^C).  On  some  systems  you
              can also use ^X.

       ESC-F  Like F, but as soon as a line is found which matches the last search pattern, the terminal bell is
              rung and forward scrolling stops.

       g lub < lub ESC-<
              Przechodzi  do linii numer N w pliku, domyślnie pierwszej (początku pliku).  (Ostrzeżenie: może to
              być powolne jeśli N jest duże).

       G lub > lub ESC->
              Przechodzi do linii numer N w pliku, domyślnie na koniec pliku.  (Ostrzeżenie: może to być powolne
              jeśli N jest duże lub jeśli N jest niepodane, a czytane jest standardowe wejście zamiast pliku).

       ESC-G  Same as G, except if no number N is specified and the input is standard input, goes  to  the  last
              line which is currently buffered.

       p lub %
              Go  to  a  position  N  percent  into  the file.  N should be between 0 and 100, and may contain a
              decimal point.

       P      Go to the line containing byte offset N in the file.

       {      Jeśli w linii wyświetlanej na górze ekranu znajduje się otwierający nawias klamrowy,  polecenie  {
              przejdzie  do  odpowiadającego  mu  prawego  nawiasu.   Pasujący  zamykający  nawias klamrowy jest
              umieszczany na dole ekranu.  Jeśli w linii na górze ekranu znajduje się więcej  niż  jeden  nawias
              klamrowy, można użyć liczby N określającej N-ty nawias w linii.

       }      Jeśli  w  linii  wyświetlanej  na dole ekranu znajduje się zamykający nawias klamrowy, polecenie }
              przejdzie do odpowiadającego mu  prawego  nawiasu.   Pasujący  otwierający  nawias  klamrowy  jest
              umieszczany  na  górze ekranu.  Jeśli w linii na górze ekranu znajduje się więcej niż jeden nawias
              klamrowy, można użyć liczby N określającej N-ty nawias w linii.

       (      Jak {, ale odnosi się do nawiasów okrągłych, a nie klamrowych

       )      Jak }, ale odnosi się do nawiasów okrągłych, a nie klamrowych

       [      Jak {, ale odnosi się do nawiasów kwadratowych, a nie klamrowych

       ]      Jak }, ale odnosi się do nawiasów kwadratowych, a nie klamrowych

       ESC-^F Po którym następują dwa znaki, zachowuje się jak {, ale używa tych dwóch znaków  jako  odpowiednio
              nawiasu  otwierającego  i  zamykającego.   Na przykład, "ESC ^F < >" można użyć do przejścia do >,
              które odpowiada < wyświetlanemu w linii na górze ekranu.

       ESC-^B Po którym następują dwa znaki, zachowuje się jak }, ale używa tych dwóch znaków  jako  odpowiednio
              nawiasu  otwierającego i zamykającego.  Na przykład, "ESC ^B < >" można użyć do przejścia do w tył
              do <, które odpowiada > wyświetlanemu w linii na dole ekranu.

       m      Followed by any lowercase or uppercase letter, marks the first displayed line  with  that  letter.
              If the status column is enabled via the -J option, the status column shows the marked line.

       M      Acts like m, except the last displayed line is marked rather than the first displayed line.

       '      (Single  quote.)  Followed by any lowercase or uppercase letter, returns to the position which was
              previously marked with that letter.  Followed by another single quote, returns to the position  at
              which  the  last  "large"  movement  command  was  executed.   Followed  by a ^ or $, jumps to the
              beginning or end of the file respectively.  Marks are preserved when a new file  is  examined,  so
              the ' command can be used to switch between input files.

       ^X^X   Tak jak pojedynczy apostrof.

       ESC-m  Followed by any lowercase or uppercase letter, clears the mark identified by that letter.

       /wzorzec
              Search  forward  in  the  file  for  the  N-th line containing the pattern.  N defaults to 1.  The
              pattern is a regular expression, as recognized by the regular expression library supplied by  your
              system.   The  search  starts  at  the  first line displayed (but see the -a and -j options, which
              change this).

              Pewne znaki mają specjalne znaczenie jeśli wprowadzono je na początku wzorca;  zmieniają  one  typ
              szukania, a nie są traktowane jako część wzorca:

              ^N lub !
                     Szukanie linii, które NIE pasują do wzorca.

              ^E lub *
                     Szukanie  w  wielu  plikach.  To znaczy, jeśli szukanie doszło do końca bieżącego pliku bez
                     znalezienia dopasowania, ciągnie się ono dalej w kolejnym pliku z listy podanej  w  wierszu
                     poleceń.

              ^F lub @
                     Zaczęcie  szukania  od  pierwszej  linii  PIERWSZEGO  pliku  z  listy  z  wiersza  poleceń,
                     niezależnie od tego, co aktualnie wyświetlane jest na ekranie, oraz ustawień opcji -a i -j.

              ^K     Podświetlanie każdego  tekstu,  który  pasuje  do  wzorca  na  bieżącym  ekranie,  ale  bez
                     przesuwania się do pierwszego dopasowania (KEEP = utrzymaj bieżącą pozycję).

              ^R     Bez interpretacji metaznaków wyrażeń regularnych. Wykonuje proste porównanie tekstowe.

              ^W     WRAP  around  the current file.  That is, if the search reaches the end of the current file
                     without finding a match, the search continues from the first line of the current file up to
                     the line where it started.

       ?wzorzec
              Search backward in the file for the N-th line containing the pattern.  The search  starts  at  the
              last line displayed (but see the -a and -j options, which change this).

              Pewne znaki mają specjalne znaczenie, jak w poleceniu /:

              ^N lub !
                     Szukanie linii, które NIE pasują do wzorca.

              ^E lub *
                     Szukanie w wielu plikach.  To znaczy, jeśli szukanie doszło do początku bieżącego pliku bez
                     znalezienia dopasowania, ciągnie się ono dalej w poprzednim pliku z listy podanej w wierszu
                     poleceń.

              ^F lub @
                     Zaczęcie  szukania  od  ostatniej  linii  OSTATNIEGO  pliku  z  listy  z  wiersza  poleceń,
                     niezależnie od tego co aktualnie wyświetlane jest na ekranie, oraz ustawień opcji -a i -j.

              ^K     Jak w szukaniu w przód.

              ^R     Jak w szukaniu w przód.

              ^W     WRAP around the current file.  That is, if the search reaches the beginning of the  current
                     file  without  finding a match, the search continues from the last line of the current file
                     up to the line where it started.

       ESC-/wzorzec
              To samo co "/*".

       ESC-?wzorzec
              To samo co "?*".

       n      Powtarza poprzednie szukanie, dla N-tej linii  zawierającej  ostatni  wzorzec.   Jeśli  poprzednie
              szukanie zmodyfikowano przez ^N, szukanie jest wykonywane dla N-tej linii NIE zawierającej wzorca.
              Jeśli  poprzednie  szukanie  zmodyfikowano  przez  ^E,  szukanie  ciągnie  się przez następny (lub
              poprzedni) plik, jeśli nie wystarczył plik bieżący.  Jeśli poprzednie szukanie zmodyfikowano przez
              ^R, szukanie wykonywane jest bez użycia  wyrażeń  regularnych.   Jeśli  poprzednie  szukanie  było
              zmodyfikowane przez ^F lub ^K, nie występuje żaden efekt.

       N      Powtarza poprzednie szukanie, ale w przeciwnym kierunku.

       ESC-n  Powtarza  poprzednie  szukanie,  ale przekraczając granice plików.  Efekt jest taki sam, jak gdyby
              poprzednie szukanie zmodyfikowano przez *.

       ESC-N  Powtarza poprzednie szukanie, ale w przeciwnym kierunku i przekraczając granice plików.

       ESC-u  Cofa podświetlanie szukania.   Wyłącza  podświetlanie  łańcuchów  pasujących  do  bieżącego  wzoru
              szukania.  Jeśli podświetlenie już jest wyłączone z powodu poprzedniego polecenia ESC-u, włącza je
              z   powrotem.   Podświetlenie  włączy  też  każde  polecenie  szukające  (można  je  też  wyłączyć
              przełączając opcję -G; wówczas polecenia szukające nie włączają go z powrotem).

       ESC-U  Like ESC-u but also clears the saved search pattern.  If the status column is enabled via  the  -J
              option, this clears all search matches marked in the status column.

       &wzorzec
              Display  only  lines  which  match  the  pattern;  lines  which  do  not match the pattern are not
              displayed.  If pattern is empty (if you type & immediately followed by ENTER),  any  filtering  is
              turned  off, and all lines are displayed.  While filtering is in effect, an ampersand is displayed
              at the beginning of the prompt, as a reminder that some lines in the file may be hidden.  Multiple
              & commands may be entered, in which case only lines which  match  all  of  the  patterns  will  be
              displayed.

              Pewne znaki mają specjalne znaczenie, jak w poleceniu /:

              ^N lub !
                     Display only lines which do NOT match the pattern.

              ^R     Bez interpretacji metaznaków wyrażeń regularnych. Wykonuje proste porównanie tekstowe.

       :e [nazwa_pliku]
              Oglądanie  nowego  pliku.   Jeśli  brakuje  nazwy  pliku, plik "bieżący" (zobacz polecenia :n i :p
              poniżej) z listy plików z wierszu poleceń jest oglądany na nowo.  Znak procentu (%) w nazwie pliku
              zastępowany jest nazwą  pliku  bieżącego.   Znak  funta  (#)  jest  zastępowany  nazwą  poprzednio
              oglądanego  pliku.  Jednak dwa kolejne znaki procentu są po prostu zastępowane pojedynczym znakiem
              procentu.  Pozwala to na wprowadzenie nazwy pliku zawierającej w nazwie znak procentu.   Podobnie,
              dwa  kolejne  znaki funta są zastępowane pojedynczym znakiem funta.  Nazwa pliku wstawiana jest do
              listy plików z wiersza poleceń, tak aby można ją było obejrzeć  kolejnymi  poleceniami  :n  i  :p.
              Jeśli nazwa pliku składa się z kilku plików, wszystkie one są wstawiane do listy plików i oglądany
              jest  pierwszy  z  nich.   Jeśli  nazwa pliku zawiera jedną lub więcej spacji, cała nazwa musi być
              ujęta w cudzysłowy (zobacz też opcja -").

       ^X^V lub E
              To samo co :e.  Uwaga: niektóre systemy używają ^V jako specjalnego znaku dosłowności.   W  takich
              systemach użycie ^V może być niemożliwe.

       :n     Oglądanie  następnego  pliku  (z  listy plików podanej w wierszu poleceń).  Jeśli podano liczbę N,
              wyświetlany jest N-ty następny plik.

       :p     Oglądanie poprzedniego pliko (z listy plików podanej w wierszu poleceń).  Jeśli podano  liczbę  N,
              wyświetlany jest N-ty poprzedni plik.

       :x     Oglądanie  pierwszego  pliku  z  listy  plików  podanej w wierszu poleceń.  Jeśli podano liczbę N,
              wyświetlany jest N-ty plik na liście.

       :d     Usunięcie bieżącego pliku z listy plików.

       t      Przejście do  następnego  tagu  (znacznika),  jeśli  dla  bieżącego  wystąpiło  więcej  niż  jedno
              dopasowanie. Tagi omówiono dokładniej w opisie opcji -t.

       T      Przejście do poprzedniego tagu, jeśli dla bieżącego wystąpiło więcej niż jedno dopasowanie.

       = lub ^G lub :f
              Wypisuje  pewne  informacje  o pliku właśnie oglądanym, w tym jego nazwę oraz numer linii i offset
              bajtowy dolnej wyświetlanej linii.  Jeśli to możliwe, wypisywana jest także długość  pliku,  ilość
              linii w pliku oraz procentowa wielkość pliku ponad ostatnią wyświetlaną linią.

       -      Plus jedna lub więcej opcji wierszu poleceń (zobacz OPCJE poniżej): zmienia ustawienie tej opcji i
              wypisuje  komunikat  opisujący nowe ustawienie.  Jeśli bezpośrednio po kresce zostanie wprowadzone
              ^P (CONTROL-P), to ustawienie danej opcji jest zmieniane, ale bez wypisywania  komunikatu.   Jeśli
              opcja ma wartość liczbową (jak -b lub -h) lub łańcuchową (jak -P lub -t), wartość można wprowadzić
              tuż  po literze opcji.  Jeśli nie wprowadzono nowej wartości, wypisywany jest komunikat o bieżącym
              ustawieniu i nic nie ulega zmianie.

       --     Jak polecenie -, ale przyjmuje jako argument długą nazwę  opcji  (zobacz  OPCJE  poniżej),  a  nie
              pojedynczą  literę  opcji.   Po  wpisaniu  nazwy  opcji  musisz  nacisnąć  ENTER  lub  RETURN.  ^P
              bezpośrednio po drugiej eliminuje wypisywanie komunikatu opisującego nowe ustawienie,  tak  jak  w
              poleceniu -.

       -+     Plus  jedna  z  liter  opcji  wierszu poleceń; przywraca opcję do ustawienia domyślnego i wypisuje
              komunikat opisujący nowe ustawienie (polecenie "-+X" dokonuje tego samego co opcja "-+X"  w  linii
              poleceń).  Nie działa to dla opcji mających wartość łańcuchową.

       --+    Jak polecenie -+, ale pobiera długą nazwę opcji zamiast pojedynczej litery opcji.

       -!     Plus jedna z liter opcji wierszu poleceń; ustawia opcję na wartość przeciwną ustawieniu domyślnego
              i wypisuje komunikat opisujący nowe ustawienie.  Nie działa to dla opcji mających wartość liczbową
              lub łańcuchową.

       --!    Jak polecenie -!, ale pobiera długą nazwę opcji zamiast pojedynczej litery opcji.

       _      (podkreślenie)   Plus  jedna  z  liter opcji wierszu poleceń; wypisuje komunikat opisujący bieżące
              ustawienie tej opcji.  Nie zmienia ustawienia.

       __     (podwojone podkreślenie)  Jak polecenie _ (podkreślenie), ale pobiera długą  nazwę  opcji  zamiast
              pojedynczej litery opcji.  Po wpisaniu nazwy opcji musisz nacisnąć ENTER lub RETURN.

       +polecenie
              Powoduje,  że  podane  polecenie jest wykonywane za każdym razem, gdy oglądany jest nowy plik.  Na
              przykład, +G powoduje, że less zaczyna wyświetlanie każdego pliku od końca zamiast od początku.

       V      Wypisuje numer bieżącej wersji less.

       q lub Q lub :q lub :Q lub ZZ
              Kończy działanie less.

       Następujące cztery polecenia mogą, ale nie muszą być prawidłowe, zależnie od twojej instalacji.

       v      Wywołuje edytor do edycji właśnie oglądanego pliku.  Edytor pobierany jest pobierany  ze  zmiennej
              środowiskowej  VISUAL,  jeśli  ta jest określona, lub EDITOR, jeśli VISUAL nie jest określona, a w
              każdym razie domyślnie "vi", jeśli ani VISUAL ani EDITOR jest  określona.   Zobacz  też  omówienie
              LESSEDIT po sekcji o ZNAKACH ZACHĘTY poniżej.

       ! polecenie-powłoki
              Wywołuje  powłokę  i  wykonuje podaną polecenie powłoki.  Znak procentu (%) jest zastępowany nazwą
              bieżącego pliku.  Znak funta (#) jest zastępowany nazwą poprzednio oglądanego pliku. "!!" powtarza
              ostatnie polecenie powłoki.  "!" bez polecenia wywołuje po prostu powłokę.  W systemach Unixowych,
              nazwa powłoki pobierana jest ze zmiennej środowiskowej SHELL, a w każdym razie domyślnie "sh".   W
              systemach MS-DOS i OS/2, powłoką jest zwykły procesor poleceń.

       | <m> polecenie-powłoki
              <m>  represents  any  mark  letter.  Pipes a section of the input file to the given shell command.
              The section of the file to be piped is between the position marked by the letter and  the  current
              screen.   The  entire  current  screen  is  included, regardless of whether the marked position is
              before or after the current screen.  <m> may also be ^ or $ to indicate beginning or end  of  file
              respectively.  If <m> is . or newline, the current screen is piped.

       s nazwa_pliku
              Zapisuje  wejście  do  pliku.   Działa to tylko wtedy, gdy wejście jest potokiem, a nie zwyczajnym
              plikiem.

OPCJE

       Opcje wierszu poleceń są opisane poniżej.  Większość opcji  można  zmieniać  w  trakcie  działania  less,
       używając polecenia "-".

       Większość  opcji  można  podać  w jednej z dwu postaci: albo kreski z pojedynczą literą albo dwu kresek z
       następującą po nich długą nazwą opcji.  Długie nazwy opcji można skracać, o ile skrót jest  jednoznaczny.
       Na  przykład,  --quit-at-eof  można  skrócić do --quit, ale nie do --qui, ponieważ na --qui zaczynają się
       zarówno --quit-at-eof, jak i --quiet.  Niektóre z długich nazw opcji zapisane  są  dużymi  literami,  jak
       --QUIT-AT-EOF,  odróżniane  od  --quit-at-eof.  Takie nazwy wymagają dużej tylko pierwszej litery, reszta
       może być podana małymi lub dużymi.  Na przykład, --Quit-at-eof jest równoważnikiem --QUIT-AT-EOF.

       Opcje pobierane są także ze zmiennej  środowiskowej  LESS.   Na  przykład,  żeby  uniknąć  pisania  "less
       -options ..." za każdym wywołaniem less, możesz napisać w csh:

       setenv LESS "-options"

       lub, jeśli używasz sh:

       LESS="-options"; export LESS

       W  MS-DOS nie potrzebujesz cudzysłowów, ale powinieneś zastąpić wszystkie znaki procentu w łańcuchu opcji
       podwójnymi znakami procentu.

       Zmienna środowiskowa analizowana jest przed wierszem poleceń, tak więc opcje wiersza poleceń unieważniają
       zmienną LESS.  Jeśli jakaś opcja pojawia się w zmiennej  LESS,  można  przywrócić  jej  wartość  domyślną
       poprzedzając w wierszu poleceń opcję znakami "-+".

       Some  options  like -k or -D require a string to follow the option letter.  The string for that option is
       considered to end when a dollar sign ($) is found.  For example, you can set two  -D  options  on  MS-DOS
       like this:

       LESS="Dn9.1$Ds4.1"

       If  the  --use-backslash  option  appears  earlier in the options, then a dollar sign or backslash may be
       included literally in an option string by preceding it with a backslash.  If the  --use-backslash  option
       is  not  in  effect,  then backslashes are not treated specially, and there is no way to include a dollar
       sign in the option string.

       -? lub --help
              Opcja ta wyświetla podsumowanie poleceń  akceptowanych  przez  less  (to  samo  co  polecenie  h).
              Zależnie  od  tego,  jak  używana  przez  ciebie  powłoka  interpretuje  znak  zapytania, może być
              koniecznym zacytowanie go, jako "-\?".

       -a lub --search-skip-screen
              By default, forward searches start at the top of the displayed screen and backwards searches start
              at the bottom of the displayed screen (except  for  repeated  searches  invoked  by  the  n  or  N
              commands,  which  start after or before the "target" line respectively; see the -j option for more
              about the target line).  The -a option causes forward searches to instead start at the  bottom  of
              the  screen  and  backward  searches  to  start  at the top of the screen, thus skipping all lines
              displayed on the screen.

       -A lub --SEARCH-SKIP-SCREEN
              Causes all forward searches (not just non-repeated searches)  to start just after the target line,
              and all backward searches to start just before the target line.  Thus, forward searches will  skip
              part of the displayed screen (from the first line up to and including the target line).  Similarly
              backwards  searches  will  skip  the  displayed  screen from the last line up to and including the
              target line.  This was the default behavior in less versions prior to 441.

       -bn lub --buffers=n
              Specifies the amount of buffer space less will use for each file,  in  units  of  kilobytes  (1024
              bytes).   By  default  64 KB of buffer space is used for each file (unless the file is a pipe; see
              the -B option).  The -b option specifies instead that n kilobytes of buffer space should  be  used
              for  each  file.  If n is -1, buffer space is unlimited; that is, the entire file can be read into
              memory.

       -B lub --auto-buffers
              By default, when data is read from a pipe, buffers are allocated automatically as  needed.   If  a
              large  amount  of  data  is  read  from  the  pipe,  this can cause a large amount of memory to be
              allocated.  The -B option disables this automatic allocation of buffers for pipes,  so  that  only
              64 KB  (or the amount of space specified by the -b option)  is used for the pipe.  Warning: use of
              -B can result in erroneous display, since only the most recently viewed part of the piped data  is
              kept in memory; any earlier data is lost.

       -c lub --clear-screen
              Powoduje  że  pełne  odświeżania  ekranu  są  rysowane  od  górnej  linii w dół.  Domyślnie, pełne
              odświeżania ekranu są dokonywane poprzez przewijanie z dołu ekranu.

       -C lub --CLEAR-SCREEN
              Same as -c, for compatibility with older versions of less.

       -d lub --dumb
              Opcja -d wyłącza komunikat o błędzie wyświetlany  zwykle  jeśli  terminal  jest  niemy,  to  jest,
              brakuje  w  nim  ważnych zdolności, takich jak możliwość odświeżania ekranu lub przewijania w tył.
              Opcja -d nie zmienia w każdym razie zachowania less na niemym terminalu.

       -Dxkolor lub --color=xkolor
              Changes the color of different parts of the displayed text.  x is a single character which selects
              the type of text whose color is being set:

              B      Znaki binarne.

              C      Znaki sterujące.

              E      Errors and informational messages.

              M      Mark letters in the status column.

              N      Line numbers enabled via the -N option.

              P      Prompts.

              R      The rscroll character.

              S      Search results.

              W      The highlight enabled via the -w option.

              d      Bold text.

              k      Blinking text.

              s      Standout text.

              u      Underlined text.

              The uppercase letters can be used only when the --use-color option is enabled.  When text color is
              specified by both an  uppercase  letter  and  a  lowercase  letter,  the  uppercase  letter  takes
              precedence.   For example, error messages are normally displayed as standout text.  So if both "s"
              and "E" are given a color, the "E" color applies to error messages, and the "s" color  applies  to
              other  standout  text.   The  "d"  and  "u"  letters  refer  to  bold and underline text formed by
              overstriking with backspaces (see the -u option), not to text using ANSI escape sequences with the
              -R option.

              A lowercase letter may be followed by a + to indicate that both the normal format change  and  the
              specified  color should both be used.  For example, -Dug displays underlined text as green without
              underlining; the green color has replaced the usual  underline  formatting.   But  -Du+g  displays
              underlined text as both green and in underlined format.

              color is either a 4-bit color string or an 8-bit color string:

              A  4-bit  color  string  is  zero,  one or two characters, where the first character specifies the
              foreground color and the second specifies the background color as follows:

              b      Blue

              c      Cyan

              g      Green

              k      Black

              m      Magenta

              r      Red

              w      White

              y      Yellow

              The corresponding upper-case letter denotes a brighter shade of the  color.   For  example,  -DNGk
              displays  line  numbers  as  bright  green  text  on  a black background, and -DEbR displays error
              messages as blue text on a bright red background.  If either character is a "-" or is omitted, the
              corresponding color is set to that of normal text.

              An 8-bit color string is one or two decimal integers separated by a dot, where the  first  integer
              specifies  the  foreground color and the second specifies the background color.  Each integer is a
              value between 0 and 255 inclusive which selects a "CSI 38;5" color value (see
              https://en.wikipedia.org/wiki/ANSI_escape_code#SGR_parameters) If either integer is a  "-"  or  is
              omitted, the corresponding color is set to that of normal text.  On MS-DOS versions of less, 8-bit
              color  is  not  supported;  instead,  decimal values are interpreted as 4-bit CHAR_INFO.Attributes
              values (see
              https://docs.microsoft.com/en-us/windows/console/char-info-str).

       -e lub --quit-at-eof
              Powoduje że  less  automatycznie  kończy  pracę,  gdy  za  drugim  razem  osiągnie  koniec  pliku.
              Domyślnie, jedyną metodą wyjścia z less jest polecenie "q".

       -E lub --QUIT-AT-EOF
              Powoduje, że less automatycznie kończy pracę, jak tylko osiągnie koniec pliku.

       -f lub --force
              Forces  non-regular  files  to  be opened.  (A non-regular file is a directory or a device special
              file.)  Also suppresses the warning message when a binary file is opened.  By default,  less  will
              refuse  to open non-regular files.  Note that some operating systems will not allow directories to
              be read, even if -f is set.

       -F lub --quit-if-one-screen
              Powoduje, że less automatycznie kończy pracę, jeśli cały plik da się wyświetlić na jednym ekranie.

       -g lub --hilite-search
              Normalnie less podświetla WSZYSTKIE łańcuchy,  które  pasują  do  ostatniego  polecenia  szukania.
              Opcja  -g  zmienia  to zachowanie, każąc podświetlać tylko ten konkretny łańcuch, który znaleziono
              ostatnim poleceniem szukania.  Może to spowodować, że less  będzie  pracował  nieco  szybciej  niż
              domyślnie.

       -G lub --HILITE-SEARCH
              Opcja -G wyłącza wszystkie podświetlania łańcuchów znalezionych poleceniami szukania.

       -hn lub --max-back-scroll=n
              Określa  maksymalną liczbę linii do przewijania w tył.  Jeśli koniecznym jest przewinięcie w tył o
              więcej niż n linii, ekran jest rysowany na nowo  w  kierunku  w  przód.   Jeśli  terminal  nie  ma
              możliwości przewijania w dół, zakładane jest -h0).

       -i lub --ignore-case
              Powoduje,  że  szukania  ignorują  wielkość  liter;  to  jest,  litery  małe  i duże są uważane za
              identyczne.  Opcja ta jest ignorowana jeśli we wzorcu szukania wystąpią jakiekolwiek duże  litery;
              innymi  słowy,  jeśli  wzorzec  zawiera  duże  litery, szukanie nastąpi z uwzględnieniem wielkości
              liter.

       -I lub --IGNORE-CASE
              Jak -i, ale szukania ignorują wielkość liter nawet jeśli wzór zawiera duże litery.

       -jn lub --jump-target=n
              Specifies a line on the screen where the "target" line is to be positioned.  The  target  line  is
              the  line  specified by any command to search for a pattern, jump to a line number, jump to a file
              percentage or jump to a tag.  The screen line may be specified by a number: the top  line  on  the
              screen  is  1, the next is 2, and so on.  The number may be negative to specify a line relative to
              the bottom of the screen: the bottom line on the screen is -1, the second to the bottom is -2, and
              so on.  Alternately, the screen line may be specified as a fraction of the height of  the  screen,
              starting with a decimal point: .5 is in the middle of the screen, .3 is three tenths down from the
              first  line,  and  so  on.   If  the  line  is  specified as a fraction, the actual line number is
              recalculated if the terminal window is resized, so that the target line remains at  the  specified
              fraction  of  the  screen height.  If any form of the -j option is used, repeated forward searches
              (invoked with "n" or "N")  begin at the line immediately  after  the  target  line,  and  repeated
              backward  searches begin at the target line, unless changed by -a or -A.  For example, if "-j4" is
              used, the target line is the fourth line on the screen, so forward searches  begin  at  the  fifth
              line  on  the screen.  However nonrepeated searches (invoked with "/" or "?")  always begin at the
              start or end of the current screen respectively.

       -J lub --status-column
              Displays a status column at the left edge of the screen.  The status column shows the  lines  that
              matched the current search, and any lines that are marked (via the m or M command).

       -knazwa_pliku lub --lesskey-file=nazwa_pliku
              Causes less to open and interpret the named file as a lesskey(1) binary file.  Multiple -k options
              may  be  specified.  If the LESSKEY or LESSKEY_SYSTEM environment variable is set, or if a lesskey
              file is found in a standard place (see KEY BINDINGS), it is also used as a lesskey file.

       --lesskey-src=nazwa_pliku
              Causes less to open and interpret the named file as a lesskey(1) source file.  If the LESSKEYIN or
              LESSKEYIN_SYSTEM environment variable is set, or if a lesskey source file is found in  a  standard
              place  (see  KEY  BINDINGS),  it is also used as a lesskey source file.  Prior to version 582, the
              lesskey program needed to be run to convert a lesskey source file to a  lesskey  binary  file  for
              less  to  use.  Newer versions of less read the lesskey source file directly and ignore the binary
              file if the source file exists.

       -K lub --quit-on-intr
              Causes less to exit immediately (with status 2)  when  an  interrupt  character  (usually  ^C)  is
              typed.   Normally,  an  interrupt character causes less to stop whatever it is doing and return to
              its command prompt.  Note that use of this option makes it impossible to  return  to  the  command
              prompt from the "F" command.

       -L lub --no-lessopen
              Ignore  the LESSOPEN environment variable (see the INPUT PREPROCESSOR section below).  This option
              can be set from within less, but it will apply only to files opened subsequently, not to the  file
              which is currently open.

       -m lub --long-prompt
              Powoduje  że  less  pokazuje  rozwinięty  znak  zachęty  (jak more), z procentową pozycją w pliku.
              Domyślnie, znakiem zachęty less jest dwukropek.

       -M lub --LONG-PROMPT
              Powoduje, że less wyświetla jeszcze bardziej szczegółową zachętę niż more.

       -n lub --line-numbers
              Wyłącza numery linii.  Wartość domyślna (używanie numerów linii) może spowodować, że  less  będzie
              działał w niektórych przypadkach wolniej, zwłaszcza z bardzo dużym plikiem wejściowym.  Wyłączenie
              numerów linii opcją -n pozwoli uniknąć tego problemu.  Używanie numerów linii oznacza: numer linii
              będzie wyświetlany w rozwiniętym znaku zachęty i poleceniu =, a polecenie v przekaże bieżący numer
              linii edytorowi (zobacz także omówienie LESSEDIT i ZNAKÓW ZACHĘTY poniżej).

       -N lub --LINE-NUMBERS
              Powoduje, że na początku każdej linii ekranowej wyświetlane są numery linii.

       -onazwa_pliku lub --log-file=nazwa_pliku
              Powoduje, że less podczas przeglądania otrzymanego wejścia kopiuje je do wskazanego pliku.  Działa
              to  tylko  wtedy  gdy  plik wejściowy jest potokiem, a nie zwykłym plikiem.  Jeśli podany plik już
              istnieje, less zapyta o potwierdzenie przed nadpisaniem go.

       -Onazwa_pliku lub --LOG-FILE=nazwa_pliku
              Opcja -O jest podobna do -o, ale nadpisze istniejący plik bez pytania o potwierdzenie.

              Jeśli nie podano pliku logu, opcji -o i -O można użyć z wnętrza  less  do  jego  określenia.   Bez
              nazwy  pliku,  będą one po prostu podawać nazwę pliku logu.  Polecenie "s" jest równoważne podaniu
              -o z wnętrza less.

       -pwzorzec lub --pattern=wzorzec
              Opcja -p w wierszu poleceń jest równoważna podaniu wzorca +/wzorzec; to znaczy, nakazuje less  aby
              rozpoczął od pierwszego wystąpienia wzorzec w pliku.

       -Pzachęta lub --prompt=zachęta
              Daje  metodę przystosowania trzech stylów znaku zachęty do własnych upodobań.  Normalnie umieszcza
              się ją w zmiennej środowiskowej LESS, zamiast wpisywać po każdym poleceniu less.  Taka opcja  musi
              być albo ostatnią opcją w zmiennej LESS, albo być zakończona znakiem dolara.
               -Ps plus łańcuch zmienia domyślną (krótką) zachętę na ten łańcuch.
               -Pm zmienia średnią (-m) zachętę.  -PM zmienia długą (-M) zachętę.
               -Ph zmienia zachętę na ekranie pomocy.
               -P= zmienia komunikat wypisywany poleceniem =.
               -Pw zmienia komunikat wypisywany podczas oczekiwania na dane (w poleceniu F).

              Wszystkie  łańcuchy  zachęty  składają się z sekwencji liter i specjalnych sekwencji escape'owych.
              Szczegóły opisano w sekcji ZNAKI ZACHĘTY.

       -q lub --quiet lub --silent
              Powoduje średnio "ciche" działanie: dzwonek terminala nie dzwoni jeśli  próbowano  przewinąć  poza
              koniec  pliku  lub  przed  jego  początek  - jeśli terminal ma "dzwonek wizualny", jest on używany
              zamiast zwykłego.  Dzwonek zadzwoni przy niektórych innych błędach, jak  wpisywanie  niewłaściwych
              znaków.  Domyślnym ustawieniem jest dzwonienie we wszystkich takich przypadkach.

       -Q lub --QUIET lub --SILENT
              Causes  totally "quiet" operation: the terminal bell is never rung.  If the terminal has a "visual
              bell", it is used in all cases where the terminal bell would have been rung.

       -r lub --raw-control-chars
              Powoduje wyświetlanie nieprzetworzonych, "surowych" znaków sterujących.  Domyślnie znaki sterujące
              (złożone z Ctrl) wyświetlane są z użyciem notacji z daszkiem;  na  przykład,  Control-A  (ósemkowo
              001)  wyświetlane  jest  jako  "^A".   Uwaga: gdy używana jest opcja -r, less nie potrafi zachować
              faktycznego wyglądu ekranu (ponieważ to zależy od tego, jak ekran reaguje na  każdy  rodzaj  znaku
              sterującego).   Mogą  więc  wystąpić różne problemy z wyświetlaniem, jak dzielenie długich linii w
              niewłaściwym miejscu.

              USE OF THE -r OPTION IS NOT RECOMMENDED.

       -R lub --RAW-CONTROL-CHARS
              Like -r, but only ANSI "color" escape sequences and OSC 8 hyperlink sequences are output in  "raw"
              form.  Unlike -r, the screen appearance is maintained correctly, provided that there are no escape
              sequences in the file other than these types of escape sequences.  Color escape sequences are only
              supported  when  the  color  is  changed  within  one line, not across lines.  In other words, the
              beginning of each line is assumed to be normal (non-colored), regardless of any  escape  sequences
              in  previous lines.  For the purpose of keeping track of screen appearance, these escape sequences
              are assumed to not move the cursor.

              OSC 8 hyperlinks are sequences of the form:

                ESC ] 8 ; ... \7

              The terminating sequence may be either a BEL character (\7)  or the  two-character  sequence  "ESC
              \".

              ANSI color escape sequences are sequences of the form:

                ESC [ ... m

              where  the  "..."  is  zero  or more color specification characters.  You can make less think that
              characters other than "m" can end ANSI color escape sequences by setting the environment  variable
              LESSANSIENDCHARS  to  the  list  of characters which can end a color escape sequence.  And you can
              make less think that characters other than the standard ones may appear between the ESC and the  m
              by setting the environment variable LESSANSIMIDCHARS to the list of characters which can appear.

       -s lub --squeeze-blank-lines
              Powoduje  ściskanie  kolejnych  pustych  linii w pojedynczą linię pustą.  Użyteczne przy oglądaniu
              wyjścia nroffa.

       -S lub --chop-long-lines
              Causes lines longer than the screen width to be chopped (truncated) rather than wrapped.  That is,
              the portion of a long line that does not fit in the screen width is not displayed until you  press
              RIGHT-ARROW.  The default is to wrap long lines; that is, display the remainder on the next line.

       -ttag lub --tag=tag
              The -t option, followed immediately by a TAG, will edit the file containing that tag.  For this to
              work, tag information must be available; for example, there may be a file in the current directory
              called  "tags",  which  was  previously  built  by  ctags(1)   or  an  equivalent command.  If the
              environment variable LESSGLOBALTAGS is set, it is taken to be the name  of  a  command  compatible
              with    global(1),    and    that    command    is    executed    to    find    the   tag.    (See
              http://www.gnu.org/software/global/global.html).  The -t option may also be specified from  within
              less  (using  the  - command) as a way of examining a new file.  The command ":t" is equivalent to
              specifying -t from within less.

       -Tplik_tagów lub --tag-file=plik_tagów
              Podaje plik tagów, który należy użyć zamiast "tags".

       -u lub --underline-special
              Powoduje, że znaki backspace i powroty karetki są  traktowane  jako  znaki  drukowalne;  to  jest,
              posyłane są one na terminal jeśli pojawią się w wejściu.

       -U lub --UNDERLINE-SPECIAL
              Causes  backspaces,  tabs, carriage returns and "formatting characters" (as defined by Unicode) to
              be treated as control characters; that is, they are handled as specified by the -r option.

              By default, if neither -u nor -U is given, backspaces  which  appear  adjacent  to  an  underscore
              character  are  treated  specially: the underlined text is displayed using the terminal's hardware
              underlining capability.  Also, backspaces  which  appear  between  two  identical  characters  are
              treated  specially:  the  overstruck  text  is  printed  using  the  terminal's  hardware boldface
              capability.  Other backspaces are deleted, along with the preceding character.   Carriage  returns
              immediately followed by a newline are deleted.  Other carriage returns are handled as specified by
              the  -r  option.   Unicode  formatting  characters,  such  as the Byte Order Mark, are sent to the
              terminal.  Text which is overstruck or underlined can be searched for if neither -u nor -U  is  in
              effect.

       -V lub --version
              Wyświetla numer wersji less.

       -w lub --hilite-unread
              Tymczasowo  podświetla  pierwszą  "nową"  linię  po ruchu w przód o pełną stronę.  Pierwsza "nowa"
              linia to linia występująca bezpośrednio po tej, która znajdowała  się  poprzednio  na  samym  dole
              ekranu.  Podświetlana  jest  także linia docelowa po poleceniach g lub p. Przy następnym poleceniu
              powodującym ruch podświetlenie jest usuwane. Podświetlana jest cała linia, chyba że  działa  opcja
              -J - wówczas podświetlana będzie tylko kolumna stanu.

       -W lub --HILITE-UNREAD
              Tak  jak  -w, ale tymczasowo podświetla pierwszą nową linię po każdym poleceniu ruchu o więcej niż
              jedną linię.

       -xn,... lub --tabs=n,...
              Ustawia pozycje tabulacji.  Jeśli podano tylko jedno n,  to  pozycje  tabulacji  są  ustawiane  na
              wielokrotnościach  n. Jeżeli podano więcej wartości, oddzielonych przecinkami, tabulacje ustawiane
              są na tych pozycjach, a następnie w tym samym odstępie, co ostatnie  dwie.   Na  przykład,  -x9,17
              ustawi tabulacje na pozycjach 9, 17, 25, 33, itd.  Domyślną wartością n jest 8.

       -X lub --no-init
              Wyłącza  wysyłanie sekwencji inicjalizacji i deinicjalizacji terminala z termcap.  Jest to czasami
              pożądane, jeżeli łańcuch deinicjalizacyjny robi coś niepotrzebnego, jak czyszczenie ekranu.

       -yn lub --max-forw-scroll=n
              Określa maksymalną liczbę linii do przesunięcia w przód.  Jeśli  koniecznym  jest  przesunięcie  o
              więcej niż n linii, zamiast tego odświeżany jest ekran.  Opcji -c lub -C można użyć do odświeżenia
              ekranu od jego góry, jeśli jest to pożądane.  Domyślnie każdy ruch w przód powoduje przewijanie.

       -zn lub --window=n lub -n
              Changes  the default scrolling window size to n lines.  The default is one screenful.  The z and w
              commands can also be used to change the window size.  The "z" may  be  omitted  for  compatibility
              with  some  versions  of  more.   If  the number n is negative, it indicates n lines less than the
              current screen size.  For example, if the screen is 24 lines, -z-4 sets the scrolling window to 20
              lines.  If the screen is resized to 40 lines, the scrolling window  automatically  changes  to  36
              lines.

       -"cc lub --quotes=cc
              Zmienia  znak cytujący w nazwach plików.  Może to być konieczne przy nazywaniu pliku zawierającego
              zarówno znaki spacji jak i cudzysłowy.  Jeśli następuje po niej pojedynczy znak, zmienia ona  znak
              cytujący  na tenże znak.  Nazwa pliku zawierająca spacje powinna odtąd być otoczona tym znakiem, a
              nie cudzysłowami.  Jeśli następują po niej dwa znaki, zmienia ona znak  otwierający  cytowanie  na
              znak  pierwszy,  a  zamykający  na  drugi.   Nazwa  pliku  zawierająca  spacje  powinna  odtąd być
              poprzedzona znakiem otwierającym  i  zakończona  znakiem  zamykającym.   Zauważ,  że  nawet  jeśli
              zmieniono znaki cytujące, opcja ta pozostaje jako -" (myślnik plus cudzysłów).

       -~ lub --tilde
              Normalnie  linie  poza końcem pliku wyświetlane są jako zawierające pojedyncze znaki tyldy (~). Ta
              opcja powoduje, że będą wyświetlane jako puste linie.

       -# lub --shift
              Specifies the default number of positions to scroll horizontally in the RIGHTARROW  and  LEFTARROW
              commands.  If the number specified is zero, it sets the default number of positions to one half of
              the  screen  width.   Alternately,  the  number may be specified as a fraction of the width of the
              screen, starting with a decimal point: .5 is half of the screen width, .3 is three tenths  of  the
              screen  width,  and  so on.  If the number is specified as a fraction, the actual number of scroll
              positions is recalculated if the terminal window is resized, so that the actual scroll remains  at
              the specified fraction of the screen width.

       --file-size
              If  --file-size  is  specified, less will determine the size of the file immediately after opening
              the file.  Normally this is not done, because it can be slow if the input file is large.

       --follow-name
              Normally, if the input file is renamed while an F command is  executing,  less  will  continue  to
              display the contents of the original file despite its name change.  If --follow-name is specified,
              during  an  F  command  less  will periodically attempt to reopen the file by name.  If the reopen
              succeeds and the file is a different file from the original (which means that a new file has  been
              created  with the same name as the original (now renamed) file), less will display the contents of
              that new file.

       --incsearch
              Subsequent search commands will be "incremental"; that is, less will  advance  to  the  next  line
              containing the search pattern as each character of the pattern is typed in.

       --line-num-width
              Sets the minimum width of the line number field when the -N option is in effect.  The default is 7
              characters.

       --mouse
              Enables mouse input: scrolling the mouse wheel down moves forward in the file, scrolling the mouse
              wheel  up  moves backwards in the file, and clicking the mouse sets the "#" mark to the line where
              the mouse is clicked.  The number of lines to scroll when the wheel is moved can  be  set  by  the
              --wheel-lines  option.  Mouse input works only on terminals which support X11 mouse reporting, and
              on the Windows version of less.

       --MOUSE
              Like --mouse, except the direction scrolled on mouse wheel movement is reversed.

       --no-keypad
              Wyłącza wysyłanie sekwencji inicjalizacji i deinicjalizacji bloku klawiszy numerycznych terminala.
              Jest  to  czasami  pożądane,  jeżeli  łańcuchy  inicjujące/deinicjujące  powodują  zachowanie  się
              klawiatury numerycznej w niepożądany sposób.

       --no-histdups
              This option changes the behavior so that if a search string or file name is typed in, and the same
              string  is  already in the history list, the existing copy is removed from the history list before
              the new one is added.  Thus, a given string will appear only once in the history list.   Normally,
              a string may appear multiple times.

       --rscroll
              This option changes the character used to mark truncated lines.  It may begin with a two-character
              attribute  indicator  like LESSBINFMT does.  If there is no attribute indicator, standout is used.
              If set to "-", truncated lines are not marked.

       --save-marks
              Save marks in the history file, so marks are retained across different invocations of less.

       --status-col-width
              Sets the width of the status column when the -J option is in effect.  The default is 2 characters.

       --use-backslash
              This  option  changes  the  interpretations  of  options  which  follow  this  one.    After   the
              --use-backslash  option,  any backslash in an option string is removed and the following character
              is taken literally.  This allows a dollar sign to be included in option strings.

       --use-color
              Enables the colored text in various places.  The -D option can  be  used  to  change  the  colors.
              Colored  text  works  only  if  the  terminal  supports ANSI color escape sequences (as defined in
              ECMA-48 SGR; see
              https://www.ecma-international.org/publications-and-standards/standards/ecma-48).

       --wheel-lines=n
              Set the number of lines to scroll when the mouse wheel is scrolled  and  the  --mouse  or  --MOUSE
              option is in effect.  The default is 1 line.

       --     Argument  wierszu poleceń "--" oznacza koniec argumentów opcji.  Wszelkie argumenty następujące po
              nim są interpretowane jako nazwa pliku.  Może być to przydatne przy oglądaniu pliku którego  nazwa
              zaczyna się od "-" lub "+".

       +      Jeśli  opcja  wierszu  poleceń zaczyna się od +, reszta opcji uważana jest za początkowe polecenie
              less.  Na przykład, +G mówi less, aby zaczął od końca pliku zamiast od początku, a +/xyz mówi  mu,
              aby zaczął od pierwszego wystąpienia "xyz" w pliku.  W przypadku szczególnym, +<liczba> działa jak
              +<liczba>g,   to  jest,  rozpoczyna  wyświetlanie  od  określonego  numeru  linii  (zobacz  jednak
              zastrzeżenie przy poleceniu g powyżej).  Jeśli opcja  zaczyna  się  od  ++,  początkowe  polecenie
              odnosi  się  do  każdego  oglądanego  pliku, nie tylko pierwszego.  Polecenia + opisywanej powyżej
              można też użyć do ustawienia (lub zmiany) polecenia początkowego dla każdego pliku.

LINIA EDYCJI

       When entering a command line at the bottom of the screen (for example, a filename for the :e command,  or
       the  pattern  for  a  search  command),  certain  keys  can be used to manipulate the command line.  Most
       commands have an alternate form in [ brackets ] which can be used if a key does not exist on a particular
       keyboard.  (Note that the forms beginning with ESC do not work in some MS-DOS and Windows systems because
       ESC is the line erase character.)  Any of these special keys may be entered  literally  by  preceding  it
       with  the  "literal"  character,  either  ^V  or ^A.  A backslash itself may also be entered literally by
       entering two backslashes.

       STRZAŁKA_W_LEWO [ ESC-h ]
              Przesuwa kursor jedno miejsce w lewo.

       STRZAŁKA_W_PRAWO [ ESC-l ]
              Przesuwa kursor jedno miejsce w prawo.

       ^STRZAŁKA_W_LEWO [ ESC-b lub ESC-STRZAŁKA_W_LEWO ]
              (To znaczy, CONTROL i STRZAŁKA_W_LEWO równocześnie).  Przesuwa kursor o jedno słowo w lewo.

       ^STRZAŁKA_W_PRAWO [ ESC-w lub ESC-STRZAŁKA_W_LEWO ]
              (To znaczy, CONTROL i STRZAŁKA_W_LEWO równocześnie).  Przesuwa kursor o jedno słowo w prawo.

       HOME [ ESC-0 ]
              Przesuwa kursor na początek linii.

       END [ ESC-$ ]
              Przesuwa kursor na koniec linii.

       BACKSPACE
              Usuwa znak na lewo od kursora lub anuluje polecenie jeśli wiersz poleceń jest pusta.

       DELETE lub [ ESC-x ]
              Usuwa znak pod kursorem.

       ^BACKSPACE [ ESC-BACKSPACE ]
              (To znaczy, CONTROL i BACKSPACE równocześnie).  Usuwa jedno słowo na lewo od kursora.

       ^DELETE [ ESC-X lub ESC-DELETE ]
              (To znaczy, CONTROL i DELETE równocześnie).  Usuwa słowo pod kursorem.

       UPARROW [ ESC-k ]
              Retrieve the previous command line.  If you first enter some text and then press UPARROW, it  will
              retrieve the previous command which begins with that text.

       DOWNARROW [ ESC-j ]
              Retrieve  the  next  command line.  If you first enter some text and then press DOWNARROW, it will
              retrieve the next command which begins with that text.

       TAB (znak tabulacji)
              Dokończa częściową nazwę pliku na lewo od kursora.  Jeśli pasuje ona do więcej  niż  jednej  nazwy
              pliku,  do wierszu poleceń wprowadzane jest pierwsze dopasowanie.  Powtórne TABulatory przełączają
              wkoło pozostałe nazwy plików.  Jeśli dokończona nazwa pliku jest  katalogiem,  dołączany  jest  do
              niej  "/"  (W  systemach  MS-DOS  dołączany  jest  "\").  Do określenia innego znaku, który należy
              dołączyć do nazwy katalogu, może być użyta zmienna środowiskowa LESSSEPARATOR.

       BACKTAB [ ESC-TAB ]
              Tak jak TAB, ale przełącza pasujące nazwy plików w odwrotnym porządku.

       ^L     Dokończa częściową nazwę pliku na lewo od kursora.  Jeśli pasuje ona do więcej  niż  jednej  nazwy
              pliku, do wierszu poleceń wprowadzane są wszystkie dopasowania (jeśli się mieszczą).

       ^U (Unix i OS/2) lub ESC (MS-DOS)
              Usuwa  całą  linię poleceń lub anuluje polecenie jeśli wiersz poleceń jest pusta.  Jeśli zmieniłeś
              znak kill w Unixie na coś innego niż ^U, zamiast ^U będzie używany tenże znak.

       ^G     Delete the entire command line and return to the main prompt.

PRZYPISANIA KLAWISZY

       You may define your own less commands by creating a lesskey source file.  This file specifies  a  set  of
       command keys and an action associated with each key.  You may also change the line-editing keys (see LINE
       EDITING), and to set environment variables.  If the environment variable LESSKEYIN is set, less uses that
       as the name of the lesskey source file.  Otherwise, less looks in a standard place for the lesskey source
       file:   On   Unix   systems,   less  looks  for  a  lesskey  file  called  "$XDG_CONFIG_HOME/lesskey"  or
       "$HOME/.lesskey".  On MS-DOS and Windows systems, less looks for a lesskey file called  "$HOME/_lesskey",
       and  if it is not found there, then looks for a lesskey file called "_lesskey" in any directory specified
       in  the  PATH  environment  variable.   On  OS/2  systems,  less  looks  for  a   lesskey   file   called
       "$HOME/lesskey.ini",  and  if  it is not found, then looks for a lesskey file called "lesskey.ini" in any
       directory specified in the INIT environment variable, and if it not found there, then looks for a lesskey
       file called "lesskey.ini" in any directory specified in the PATH environment variable.  See  the  lesskey
       manual page for more details.

       A  system-wide  lesskey  source  file may also be set up to provide key bindings.  If a key is defined in
       both a local lesskey file and in the system-wide file, key bindings in the  local  file  take  precedence
       over  those in the system-wide file.  If the environment variable LESSKEYIN_SYSTEM is set, less uses that
       as the name of the system-wide lesskey  file.   Otherwise,  less  looks  in  a  standard  place  for  the
       system-wide  lesskey  file:  On  Unix systems, the system-wide lesskey file is /usr/local/etc/syslesskey.
       (However, if less was built with a different sysconf directory than  /usr/local/etc,  that  directory  is
       where  the  sysless  file  is  found.)   On  MS-DOS  and Windows systems, the system-wide lesskey file is
       c:\_syslesskey.  On OS/2 systems, the system-wide lesskey file is c:\syslesskey.ini.

       Previous versions of less (before v582) used lesskey files with a binary format, produced by the  lesskey
       program. It is no longer necessary to use the lesskey program.

PREPROCESOR WEJŚCIA

       Możesz  dla less zdefiniować "preprocesor wejścia".  Zanim less otwiera jakiś plik, daje najpierw twojemu
       preprocesorowi  wejścia  szansę  zmodyfikowania  sposobu  w  jaki  wyświetlana  jest   zawartość   pliku.
       Preprocesor wejścia to po prostu wykonywalny program (lub skrypt powłoki), który zapisuje zawartość pliku
       do innego pliku, zwanego plikiem zastępującym.  Następnie wyświetlana jest zawartość pliku zastępującego,
       zamiast  pliku oryginalnego.  Użytkownikowi będzie się jednak wydawać, że otwarty został oryginalny plik;
       to znaczy, less wyświetli oryginalną nazwę pliku jako nazwę bieżącego pliku.

       Preprocesor wejścia otrzymuje jeden argument wiersza poleceń, oryginalną nazwę  pliku  wprowadzoną  przez
       użytkownika.   Powinien  on  stworzyć  plik  zastępujący,  a  kiedy  zakończy  pracę, wypisać nazwę pliku
       zastępującego  na  swoje  standardowe  wejście.   Jeśli  preprocesor  wejścia  nie  wypisze  nazwy  pliku
       zastępującego,  less  używa pliku oryginalnego, jak zwykle.  Preprocesor wejścia nie jest wywoływany przy
       oglądaniu standardowego wejścia.  Aby przygotować jakiś preprocesor, ustaw zmienną środowiskową  LESSOPEN
       na wiersz poleceń, który wywoła twój preprocesor.  Ten wiersz poleceń powinien zawierać jedno wystąpienie
       łańcucha "%s", który zostanie zastąpiony nazwą pliku podczas wywołania polecenia preprocesora.

       Gdy  less  zamyka  plik  otworzony tym sposobem, wywoła inny program, zwany postprocesorem wejścia, który
       może dokonać wszelkich pożądanych działań czyszczących  (jak  usuwanie  pliku  zastępującego  stworzonego
       przez  LESSOPEN).  Aby  przygotować  jakiś  preprocesor,  ustaw  zmienną środowiskową LESSCLOSE na wiersz
       poleceń, która wywoła twój postprocesor.  Ten wiersz poleceń może zawierać dwa wystąpienia łańcucha "%s";
       pierwsze zostanie zastąpione oryginalną nazwą pliku, a drugie nazwą pliku zastępującego wypisanego  przez
       LESSOPEN.

       Na  przykład,  w  wielu  systemach Unixowych, poniższe dwa skrypty pozwolą ci przechowywać pliki w formie
       skompresowanej, ale nadal umożliwią oglądanie ich bezośrednio przy pomocy less:

       lessopen.sh:
         #! /bin/sh
         case "$1" in
         *.Z) TEMPFILE=$(mktemp)
         uncompress -c $1 >$TEMPFILE 2>/dev/null
         if [ -s $TEMPFILE ]; then
         echo $TEMPFILE
         else
         rm -f $TEMPFILE
         fi
         ;;
         esac

       lessclose.sh:
         #! /bin/sh
         rm $2

       Aby użyć tych skryptów, umieść oba tam, skąd mogą być wykonywane i ustaw LESSOPEN="lessopen.sh %s",  oraz
       LESSCLOSE="lessclose.sh %s %s".  Można napisać bardziej złożone skrypty LESSOPEN i LESSCLOSE, akceptujące
       inne typy plików skompresowanych itd.

       It  is  also possible to set up an input preprocessor to pipe the file data directly to less, rather than
       putting the data into a replacement file.  This avoids the need to  decompress  the  entire  file  before
       starting  to view it.  An input preprocessor that works this way is called an input pipe.  An input pipe,
       instead of writing the name of a replacement file on its standard output, writes the entire  contents  of
       the  replacement  file  on  its  standard output.  If the input pipe does not write any characters on its
       standard output, then there is no replacement file and less uses the original file, as normal.  To use an
       input pipe, make the first character in the LESSOPEN environment variable a vertical bar (|)  to  signify
       that  the  input preprocessor is an input pipe.  As with non-pipe input preprocessors, the command string
       must contain one occurrence of %s, which is replaced with the filename of the input file.

       Na  przykład,  w  wielu  systemach  Unixowych,  poniższy  skrypt  zadziała  tak  jak  poprzednie  skrypty
       przykładowe:

       lesspipe.sh:
         #! /bin/sh
         case "$1" in
         *.Z) uncompress -c $1 2>/dev/null
         ;;
         *)   exit 1
         ;;
         esac
         exit $?

       Aby użyć tego skryptu, umieść go tam, skąd może być wykonywany i ustaw LESSOPEN="|lesspipe.sh %s".

       Note  that  a  preprocessor cannot output an empty file, since that is interpreted as meaning there is no
       replacement, and the original file is used.  To avoid this, if LESSOPEN starts with  two  vertical  bars,
       the  exit  status of the script becomes meaningful.  If the exit status is zero, the output is considered
       to be replacement text, even if it is empty.  If the exit status is nonzero, any output  is  ignored  and
       the  original  file  is  used.  For compatibility with previous versions of less, if LESSOPEN starts with
       only one vertical bar, the exit status of the preprocessor is ignored.

       Gdy używa się potoku wejściowego, można użyć również postprocesora LESSCLOSE,  ale  zwykle  nie  jest  on
       potrzebny,  ponieważ nie ma pliku zastępującego który należałoby posprzątać.  W tym przypadku nazwą pliku
       zastępującego przekazywaną do postprocesora LESSCLOSE jest "-".

       For compatibility with previous versions of less, the input preprocessor or pipe is not used if  less  is
       viewing  standard  input.   However,  if  the  first  character  of  LESSOPEN  is  a  dash (-), the input
       preprocessor is used on standard input as well as other files.  In this case, the dash is not  considered
       to  be  part  of  the preprocessor command.  If standard input is being viewed, the input preprocessor is
       passed a file name consisting of a single dash.  Similarly, if the first two characters of  LESSOPEN  are
       vertical  bar  and  dash  (|-)  or two vertical bars and a dash (||-), the input pipe is used on standard
       input as well as other files.  Again, in this case the dash is not considered to be  part  of  the  input
       pipe command.

NARODOWE ZESTAWY ZNAKÓW

       W pliku wejściowym istnieją trzy rodzaje znaków:

       znaki normalne
              mogą być wyświetlane bezpośrednio na ekranie.

       znaki sterujące
              nie  powinny  być  wyświetlane  bezpośrednio,  ale  można  się  ich  spodziewać w zwykłych plikach
              tekstowych (jak backspace i tabulacji).

       znaki binarne
              nie powinny być wyświetlane bezpośrednio i nie spodziewamy się ich w plikach tekstowych.

       "Zestaw znaków" to po prostu opis tego, jakie znaki mają być uważane za normalne,  sterujące  i  binarne.
       Do  wybrania  zestawu  znaków  można  użyć  zmiennej  środowiskowej  LESSCHARSET.   Możliwymi wartościami
       LESSCHARSET są:

       ascii  BS, TAB, NL, CR i  znak  wysuwu  do  nowej  strony  są  znakami  sterującymi,  wszystkie  znaki  o
              wartościach pomiędzy 32 a 126 są normalnymi znakami, a wszystkie pozostałe - binarnymi.

       iso8859
              Wybiera  zestaw znaków ISO 8859.  Jest to to samo, co ASCII, z wyjątkiem tego, że znaki między 160
              i 255 są traktowane jako normalne.  [od tłum: niezbędne dla prawidłowej obsługi polskich znaków.]

       latin1 To samo, co iso8859.

       latin9 To samo, co iso8859.

       dos    Wybiera zestaw znaków odpowiedni dla MS-DOS-u.

       ebcdic Wybiera zestaw znaków EBCDIC.

       IBM-1047
              Wybiera zestaw znaków EBCDIC stosowany przez OS/390  Unix  Services.   W  EBCDIC  jest  to  zestaw
              analogiczny   do   latin1.   Podobny   efekt   możesz   uzyskać   ustawiając   w  środowisku  albo
              LESSCHARSET=IBM-1047 albo LC_CTYPE=en_US.

       koi8-r Wybiera rosyjski zestaw znaków

       next   Wybiera zestaw znaków odpowiedni dla komputerów NeXT.

       utf-8  Selects the UTF-8 encoding of the ISO 10646 character set.  UTF-8 is special in that  it  supports
              multi-byte  characters  in  the input file.  It is the only character set that supports multi-byte
              characters.

       windows
              Wybiera zestaw znaków odpowiedni dla Microsoft Windows (cp 1251).

       W wypadkach szczególnych może zajść potrzeba przystosowania less do używania zestawu  znaków  innego  niż
       te,  które  można  wskazać  przy  pomocy LESSCHARSET. Wówczas do zdefiniowania zestawu znaków należy użyć
       zmiennej środowiskowej LESSCHARDEF. Powinna być ona ustawiona na  łańcuch,  którego  każdy  znak  określa
       jeden znak w zestawie znaków.  Znak "." używany jest dla znaków normalnych, "c" dla sterujących i "b" dla
       binarnych.   Można użyć liczby dziesiętnej oznaczającej powtórzenie.  Na przykład, "bccc4b." oznaczałoby,
       że znak [o kodzie] 0 jest binarny, 1, 2 i 3 są sterujące, 4, 5, 6 i 7 są  binarne,  a  8  jest  normalny.
       Wszystkie  znaki  po ostatnim są przyjmowane za takie same jak ostatni, znaki więc pomiędzy 9 a 255 byłby
       tu normalne (jest to przykład, niekonieczne odpowiadający jakiemuś rzeczywistemu zestawowi znaków).

       Tabela poniższa pokazuje wartość LESSCHARDEF równoważną każdej z możliwych wartości LESSCHARSET:
            ascii      8bcccbcc18b95.b
            dos        8bcccbcc12bc5b95.b.
            ebcdic     5bc6bcc7bcc41b.9b7.9b5.b..8b6.10b6.b9.7b
                       9.8b8.17b3.3b9.7b9.8b8.6b10.b.b.b.
            IBM-1047   4cbcbc3b9cbccbccbb4c6bcc5b3cbbc4bc4bccbc
                       191.b
            iso8859    8bcccbcc18b95.33b.
            koi8-r     8bcccbcc18b95.b128.
            latin1     8bcccbcc18b95.33b.
            next       8bcccbcc18b95.bb125.bb

       If neither LESSCHARSET nor LESSCHARDEF is set, but any of the strings "UTF-8", "UTF8", "utf-8" or  "utf8"
       is found in the LC_ALL, LC_CTYPE or LANG environment variables, then the default character set is utf-8.

       Jeśli  tego  łańcucha  nie znaleziono, ale wykorzystywany system obsługuje interfejs setlocale,less użyje
       setlocale do określenia zestawu znaków.  setlocale kontrolowane jest ustawieniem zmiennych środowiskowych
       LANG lub LC_CTYPE.

       Na koniec, jeśli interfejs setlocale również nie jest dostępny, to domyślnym zestawem znaków jest latin1.

       Control and binary characters are  displayed  in  standout  (reverse  video).   Each  such  character  is
       displayed  in  caret  notation  if  possible  (e.g.  ^A  for  control-A).  Caret notation is used only if
       inverting the 0100 bit results in a normal printable character.  Otherwise, the character is displayed as
       a hex number in angle brackets.  This format  can  be  changed  by  setting  the  LESSBINFMT  environment
       variable.   LESSBINFMT  may  begin  with a "*" and one character to select the display attribute: "*k" is
       blinking, "*d" is bold, "*u" is underlined, "*s" is standout, and "*n" is normal.  If LESSBINFMT does not
       begin with a "*", normal attribute is assumed.  The remainder of LESSBINFMT is a string which may include
       one printf-style escape sequence (a % followed by x, X, o, d,  etc.).   For  example,  if  LESSBINFMT  is
       "*u[%x]",  binary characters are displayed in underlined hexadecimal surrounded by brackets.  The default
       if no LESSBINFMT is specified is  "*s<%02X>".   Warning:  the  result  of  expanding  the  character  via
       LESSBINFMT must be less than 31 characters.

       When  the character set is utf-8, the LESSUTFBINFMT environment variable acts similarly to LESSBINFMT but
       it applies to Unicode code points that were successfully decoded but are unsuitable  for  display  (e.g.,
       unassigned code points).  Its default value is "<U+%04lX>".  Note that LESSUTFBINFMT and LESSBINFMT share
       their  display  attribute  setting ("*x") so specifying one will affect both; LESSUTFBINFMT is read after
       LESSBINFMT so its setting, if any, will have priority.  Problematic octets in a UTF-8 file (octets  of  a
       truncated  sequence,  octets  of  a  complete  but  non-shortest form sequence, invalid octets, and stray
       trailing octets)  are displayed individually using LESSBINFMT so as to facilitate diagnostic of  how  the
       UTF-8 file is ill-formed.

ZNAKI ZACHĘTY

       Opcja  -P  pozwala  dostosować  znaki  zachęty  do  własnych upodobań.  Łańcuch podany opcji -P zastępuje
       określony łańcuch zachęty.  Pewne znaki w tym łańcuchu są interpretowane w sposób szczególny.   Mechanizm
       znaków  zachęty  jest  raczej skomplikowany, ażeby zapewniać elastyczność, ale zwykły użytkownik nie musi
       rozumieć szczegółów konstruowania własnych łańcuchów zachęty.

       Znak procentu plus dowolny pojedynczy znak rozwijany jest zależnie od tego, czym jest ów następny znak.

       %bX    Zastępowany przez offset bajtowy w bieżącym pliku wejściowym.   Po  b  następuje  pojedynczy  znak
              (pokazany  jako  X  powyżej),  który  określa  linię, której offsetu bajtowego należy użyć.  Jeśli
              znakiem tym jest "t", używany jest offset bajtowy linii wyświetlanej na górze ekranu, "m"  oznacza
              linię  środkową,  "b"  oznacza linię dolną, "B" oznacza linię tuż przed dolną, a "j" oznacza linię
              "docelową", jak to określa opcja -j.

       %B     Zastępowany przez rozmiar bieżącego pliku wejściowego.

       %c     Zastępowany przez numer kolumny tekstu widniejącej w pierwszej kolumnie ekranu.

       %dX    Zastępowany przez numer strony dla wskazanej linii pliku  wejściowego.   Linię,  która  ma  zostać
              użyta, określa X, tak jak w opcji %b.

       %D     Zastępowany przez liczbę stron w pliku wejściowym, lub, co jest równoważne, numer strony ostatniej
              linii pliku.

       %E     Zastępowany  przez  nazwę  edytora  (ze zmiennej środowiskowej VISUAL, lub EDITOR jeśli VISUAL nie
              jest zdefiniowana).  Zobacz omówienie elementu LESSEDIT poniżej.

       %f     Zastępowany przez nazwę bieżącego pliku wejściowego.

       %F     Replaced by the last component of the name of the current input file.

       %g     Replaced by the shell-escaped name of the current input file.  This is useful  when  the  expanded
              string will be used in a shell command, such as in LESSEDIT.

       %i     Zastępowany przez indeks bieżącego pliku w liście plików wejściowych.

       %lX    Zastępowany  przez numer linii w pliku wejściowym.  Linia, której należy użyć określana jest przez
              X, jak w opcji %b.

       %L     Zastępowany przez numer linii ostatniej linii w pliku wejściowym.

       %m     Zastępowany przez całkowitą liczbę plików wejściowych.

       %pX    Zastępowany przez pozycję procentową w bieżącym  pliku  wejściowym,  według  offsetów  w  bajtach.
              Linia, której należy użyć określana jest przez X, jak w opcji %b.

       %PX    Zastępowany przez pozycję procentową w bieżącym pliku wejściowym, według liczby linii.

       %s     To samo co %B.

       %t     Powoduje,  że wszystkie spacje występujące na końcu są usuwane.  Zwykle używane na końcu łańcucha,
              ale może się pojawić gdziekolwiek.

       %T     Normally expands to the word "file".  However if viewing files  via  a  tags  list  using  the  -t
              option, it expands to the word "tag".

       %x     Zastępowany nazwą następnego pliku wejściowego w liście.

       Jeśli  jakikolwiek  z  elementów  jest  nieznany  (na  przykład rozmiar pliku jeśli wejściem jest potok),
       zamiast niego wypisywany jest znak zapytania.

       Format łańcucha zachęty można zmieniać zależnie od  pewnych  warunków.   Pytajnik  plus  pojedynczy  znak
       zachowuje  się jak "IF"; zależnie od tego znaku rozpatrywany jest warunek.  Jeśli warunek jest prawdziwy,
       wszystkie znaki następujące po znaku zapytania i znaku warunku, aż do kropki, są umieszczane w  zachęcie.
       Jeśli  warunek  jest  fałszywy,  znaki te nie są tam umieszczane.  Dwukropka występującego między znakiem
       zapytania i kropką można użyć do zaznaczenia "ELSE"; wszystkie znaki pomiędzy  dwukropkiem  i  kropką  są
       włączane  do  łańcucha wtedy i tylko wtedy, gdy warunek IF jest fałszywy.  Znakami warunku (następującymi
       po znaku zapytania) mogą być:

       ?a     Prawda jeśli już włączono do zachęty jakieś znaki.

       ?bX    Prawda jeśli znany jest offset bajtowy określonej linii.

       ?B     Prawda jeśli znany jest rozmiar bieżącego pliku wejściowego.

       ?c     Prawda jeśli tekst jest przesunięty w poziomie (%c jest niezerowe).

       ?dX    Prawda jeśli znany jest numer strony dla podanej linii.

       ?e     Prawda jeśli osiągnięto koniec pliku.

       ?f     Prawda jeśli istnieje nazwa pliku wejściowego (tzn. wejście nie jest potokiem).

       ?lX    Prawda jeśli znany numer określonej linii.

       ?L     Prawda jeśli znany jest numer ostatniej linii pliku.

       ?m     Prawda jeśli jest więcej niż jeden plik wejściowy.

       ?n     Prawda jeśli jest to pierwsza zachęta w nowym pliku wejściowym.

       ?pX    Prawda jeśli znana jest, liczona według offsetów bajtowych, pozycja procentowa w pliku  określonej
              linii.

       ?PX    Prawda jeśli znana jest, liczona według liczby linii, pozycja procentowa w pliku określonej linii.

       ?s     To samo co "?B".

       ?x     Prawda jeśli istnieje następny plik wejściowy (to jest, bieżący plik nie jest ostatnim).

       Wszystkie znaki inne niż znaki specjalne (znak zapytania, dwukropek, kropka i odwrotny ukośnik) stają się
       bez zmian częścią zachęty.  Wszystkie znaki specjalne można umieścić w zachęcie dosłownie poprzedzając je
       odwrotnym ukośnikiem.

       Kilka przykładów:

       ?f%f:Standardowe wejście.

       Ta zachęta wypisuje nazwę pliku, jeśli jest znana, w przeciwnym razie łańcuch "Standardowe wejście".

       ?f%f .?ltLinia %lt:?pt%pt\%:?btBajt %bt:-...

       Ta  zachęta wypisze nazwę pliku, jeśli jest znana.  Po nazwie pliku następuje numer linii, jeśli znany, w
       przeciwnym razie pozycja procentowa, jeśli znana, w przeciwnym razie  offset  bajtowy,  jeśli  znany.   W
       przeciwnym  razie wypisywany jest myślnik.  Zauważ, że każdy znak zapytania ma odpowiadającą mu kropkę, i
       że % po %pt jest wstawiony dosłownie poprzez poprzedzenie go odwrotnym ukośnikiem.

       ?n?f%f .?m(%T %i of %m) ..?e(END) ?x- Next\: %x..%t";

       To wypisuje nazwę pliku, jeśli jest to pierwsza zachęta w pliku, plus komunikat  "file  N  of  N",  jeśli
       istnieje  więcej  niż  jeden  plik  wejściowy.  Następnie, jeśli jesteśmy na końcu pliku, wypisywany jest
       łańcuch "(END)" plus nazwa następnego pliku, jeśli istnieje.   Na  końcu  obcinane  są  wszelkie  końcowe
       spacje.   Jest  to zachęta domyślna.  Dla odniesienia, poniżej podano wartości domyślne pozostałych dwóch
       zachęt (odpowiednio -m i -M).  Każda złamana jest w dwie linie, ale tylko dla czytelności.

       ?n?f%f .?m(%T %i of %m) ..?e(END) ?x- Next\: %x.:
            ?pB%pB\%:byte %bB?s/%s...%t

       ?f%f .?n?m(%T %i of %m) ..?ltlines %lt-%lb?L/%L. :
            byte %bB?s/%s. .?e(END) ?x- Next\: %x.:?pB%pB\%..%t

       A tu jest domyślny komunikat wypisywany przez polecenie =:

       ?f%f .?m(%T %i of %m) .?ltlines %lt-%lb?L/%L. .
            byte %bB?s/%s. ?e(END) :?pB%pB\%..%t

       Rozwijanie zachęt jest używane również do innego celu: jeśli zdefiniowano zmienną środowiskową  LESSEDIT,
       używana  jest  ona  jako  polecenie  do  wykonania  w momencie wywołania polecenia v.  Łańcuch w LESSEDIT
       rozwijany jest tak samo jak łańcuch zachęty.  Domyślna wartość LESSEDIT to:

            %E ?lm+%lm. %g

       Note that this expands to the editor name, followed  by  a  +  and  the  line  number,  followed  by  the
       shell-escaped  file  name.   If  your  editor  does  not  accept  the  "+linenumber" syntax, or has other
       differences in invocation syntax, the LESSEDIT variable can be changed to modify this default.

BEZPIECZEŃSTWO

       Gdy zmienna środowiskowa LESSSECURE jest ustawiona na 1, less pracuje w  trybie  "bezpiecznym".   Oznacza
       to, że następujące możliwości są wyłączone:

              !      polecenie powłoki

              |      polecenie potokowa

              :e     polecenie examine

              v      polecenie edycyjna

              s  -o  pliku logów

              -k     używanie plików lesskey

              -t     używanie plików z tagami.

                     metaznaki w nazwach plików, takie jak *

                     uzupełnianie nazwy pliku (TAB, ^L)

       less może także zostać skompilowany na stałe w trybie "bezpiecznym".

COMPATIBILITY WITH MORE

       If  the environment variable LESS_IS_MORE is set to 1, or if the program is invoked via a file link named
       "more", less behaves (mostly) in conformance with the POSIX "more" command specification.  In this  mode,
       less behaves differently in these ways:

       The -e option works differently.  If the -e option is not set, less behaves as if the -e option were set.
       If the -e option is set, less behaves as if the -E option were set.

       The  -m  option  works  differently.   If  the -m option is not set, the medium prompt is used, and it is
       prefixed with the string "--More--".  If the -m option is set, the short prompt is used.

       The -n option acts like the -z option.  The normal behavior of the -n option is unavailable in this mode.

       The parameter to the -p option is taken to be a less command rather than a search pattern.

       The LESS environment variable is ignored, and the MORE environment variable is used in its place.

ZMIENNE ŚRODOWISKOWE

       Zmienne środowiskowe mogą być określone albo w środowisku systemu, jak zwykle, albo w  pliku  lesskey(1).
       Jeśli  zmienne  środowiskowe zdefiniowano w więcej niż jednym miejscu, to zmienne zdefiniowane w lokalnym
       pliku lesskey mają priorytet nad zmiennymi  ze  środowiska  systemu,  które  z  kolei  ma  priorytet  nad
       zmiennymi zdefiniowanymi w zdefiniowanymi w systemowym pliku lesskey.

       COLUMNS
              Ustawia  liczbę  kolumn  na  ekranie.  Ma priorytet na liczbą kolumn określoną przez zmienną TERM.
              (Jednak jeśli masz system okien obsługujący TIOCGWINSZ lub WIOCGETD, to  pojęcie  rozmiaru  ekranu
              określone przez ten system jest nadrzędne w stosunku do zmiennych środowiskowych LINES i COLUMNS).

       EDITOR Nazwa edytora (używanego dla polecenia v).

       HOME   Nazwa  katalogu domowego użytkownika (używana do znalezienia pliku lesskey w systemach Unixowych i
              OS/2).

       HOMEDRIVE, HOMEPATH
              Złożenie zmiennych środowiskowych HOMEDRIVE i HOMEPATH tworzy nazwę katalogu domowego użytkownika,
              jeśli nie zdefiniowano zmiennej HOME (tylko w wersji dla Windows).

       INIT   Nazwa katalogu inicjalizacji użytkownika (używana do znalezienia pliku lesskey w systemach OS/2).

       LANG   Język określający zestaw znaków.

       LC_CTYPE
              Język określający zestaw znaków.

       LESS   Opcje które są przekazywane less automatycznie.

       LESSANSIENDCHARS
              Characters which may end an ANSI color escape sequence (default "m").

       LESSANSIMIDCHARS
              Characters which may appear between the ESC character and the  end  character  in  an  ANSI  color
              escape sequence (default "0123456789:;[?!"'#%()*+ ".

       LESSBINFMT
              Format wyświetlania znaków niedrukowalnych i niesterujących.

       LESSCHARDEF
              Określa zestaw znaków.

       LESSCHARSET
              Wybiera predefiniowany zestaw znaków.

       LESSCLOSE
              wiersz poleceń wywołujący (opcjonalny) postprocesor wejścia.

       LESSECHO
              Nazwa  programu  lessecho  (domyślnie  "lessecho").   Program  lessecho używany jest do rozwijania
              metaznaków, takich jak * czy ?, w nazwach plików w systemach Unixowych.

       LESSEDIT
              Prototypowy łańcuch dla edytora (używany dla  polecenia  v).   Zobacz  omówienie  w  sekcji  ZNAKI
              ZACHĘTY.

       LESSGLOBALTAGS
              Nazwa polecenia wykorzystywanego przez opcję -t do znalezienia tagów globalnych. Normalnie powinno
              to  być ustawione na "global", jeśli system ma polecenie global(1). Jeśli nie jest ustawione, tagi
              globalne nie są używane.

       LESSHISTFILE
              Name of the history file used to remember search commands and shell commands  between  invocations
              of  less.   If  set  to  "-"  or  "/dev/null",  a  history  file  is  not  used.   The  default is
              "$XDG_DATA_HOME/lesshst" or "$HOME/.lesshst" on Unix systems, "$HOME/_lesshst" on DOS and  Windows
              systems, or "$HOME/lesshst.ini" or "$INIT/lesshst.ini" on OS/2 systems.

       LESSHISTSIZE
              The maximum number of commands to save in the history file.  The default is 100.

       LESSKEYIN
              Name of the default lesskey source file.

       LESSKEY
              Name of the default lesskey binary file. (Not used if "$LESSKEYIN" exists.)

       LESSKEYIN_SYSTEM
              Name of the default system-wide lesskey source file.

       LESSKEY_SYSTEM
              Name of the default system-wide lesskey binary file. (Not used if "$LESSKEYIN_SYSTEM" exists.)

       LESSMETACHARS
              Lista znaków uważanych za metaznaki przez powłokę.

       LESSMETAESCAPE
              Przedrostek,  który less doda przed każdym metaznakiem w poleceniach wysyłanych do powłoki.  Jeśli
              LESSMETAESCAPE jest łańcuchem  pustym,  polecenia  zawierające  metaznaki  nie  będą  przekazywane
              powłoce.

       LESSOPEN
              wiersz poleceń wywołująca (opcjonalny) preprocesor wejścia.

       LESSSECURE
              Uruchamia less w trybie "bezpiecznym".  Zobacz omówienie w sekcji BEZPIECZEŃSTWO.

       LESSSEPARATOR
              Łańcuch do dołączenia do nazwy katalogu przy dokańczaniu nazwy pliku.

       LESSUTFBINFMT
              Format for displaying non-printable Unicode code points.

       LESS_IS_MORE
              Emulate the more(1)  command.

       LINES  Ustawia  liczbę  linii  na  ekranie.   Ma priorytet nad liczbą linii określoną przez zmienną TERM.
              (Jednak jeśli masz system okien obsługujący TIOCGWINSZ lub WIOCGETD, to  pojęcie  rozmiaru  ekranu
              określone przez ten system jest nadrzędne w stosunku do zmiennych środowiskowych LINES i COLUMNS).

       MORE   Options which are passed to less automatically when running in more compatible mode.

       PATH   Ścieżka szukania użytkownika (używana do znalezienia pliku lesskey w systemach MS-DOS i OS/2).

       SHELL  Powłoka używana przy wykonywaniu polecenia ! oraz do rozwijania nazw plików.

       TERM   Typ terminala na którym uruchamiany jest less.

       VISUAL Nazwa edytora (używanego dla polecenia v).

ZOBACZ TAKŻE

       lesskey(1)

PRAWA AUTORSKIE

       Copyright (C) 1984-2021 Mark Nudelman

       less  jest  częścią  projektu  GNU  i  stanowi  wolne  oprogramowanie.  Można go rozprowadzać dalej i/lub
       modyfikować na warunkach albo (1) Powszechnej Licencji Publicznej GNU,  wydanej  przez  Fundację  Wolnego
       Oprogramowania,  albo  (2) Licencji Less.  Szczegóły dotyczące rozprowadzania znajdują się w pliku README
       pakietu dystrybucyjnego less. Wraz z less powinieneś otrzymać egzemplarz Powszechnej Licencji  Publicznej
       GNU  (GNU General Public License) - zobacz plik COPYING.  Jeśli nie - napisz do Free Software Foundation,
       59 Temple Place, Suite 330, Boston, MA 02111-1307, USA.  Powinieneś także otrzymać kopię Licencji Less  -
       zobacz plik LICENSE.

       less  rozpowszechniany  jest  z nadzieją, iż będzie użyteczny - jednak BEZ JAKIEJKOLWIEK GWARANCJI, nawet
       domyślnej gwarancji PRZYDATNOŚCI HANDLOWEJ albo PRZYDATNOŚCI DO OKREŚLONYCH ZASTOSOWAŃ. W celu  uzyskania
       bliższych informacji sięgnij do Powszechnej Licencji Publicznej GNU.

AUTOR

       Mark Nudelman
       Report bugs at https://github.com/gwsw/less/issues.
       Więcej informacji znajdziesz na witrynie macierzystej programu less:
       https://greenwoodsoftware.com/less

TŁUMACZENIE

       Autorami    polskiego    tłumaczenia    niniejszej    strony   podręcznika   są:   Gwidon   S.   Naskrent
       <naskrent@hoth.amu.edu.pl> i Wojtek Kotwica <wkotwica@post.pl>

       Niniejsze tłumaczenie jest wolną dokumentacją. Bliższe informacje  o  warunkach  licencji  można  uzyskać
       zapoznając   się   z   GNU General Public License w wersji 3   lub  nowszej.  Nie  przyjmuje  się  ŻADNEJ
       ODPOWIEDZIALNOŚCI.

       Błędy w  tłumaczeniu  strony  podręcznika  prosimy  zgłaszać  na  adres  listy  dyskusyjnej  manpages-pl-
       list@lists.sourceforge.net.

                                           wersja 590: 03 czerwca 2021                                   LESS(1)